Λίθινοι Τοίχοι: τοιχίζοντας και διευθετώντας το φυσικό χώρο

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Α. Καπετάνιου. Διαθέτης: https://www.bookstation.gr/Product.asp?ID=49135

Λίγα λόγια για το έργο:

Γιατί γράφτηκε το παρόν πόνημα; Την παραπάνω ερώτηση την απευθύνω ρητορικά στον καθένα που θ’ αναρωτηθεί για τη χρησιμότητα ενός συγγραφικού έργου αναφοράς στα έργα της γης, ούτως ώστε με τη γυμνασία της σκέψης στην πράξη της ζωής, αντικείμενο της οποίας αποτελεί και η πραγμάτευση του πονήματος, να ενεργοποιηθούν τα αισθητήρια του αναγνώστη σε σχέση με αυτήν, και να λειτουργήσει ως αντιλήπτορας και θεωρός στο όλον. Δεν αποβλέπω συνεπώς με το ρώτημα να συστηθώ ως προς το έργο μου, αλλά με τούτο αποζητώ να συστηθούμε όλοι μας, ως λαός, ως κοινωνία, ως άνθρωποι σε σχέση με τα έργα μας, με τις πράξεις μας στη γη. Και να ιδωθούμε νοούμενοι στα έργα τα προγονικά, που τόσο βασικά είναι για το θέμελο της ζωής, σε σχέση με το μέγα αρχέτυπο της γης, τα οποία, αλί, τα προσπερνούμε στις μέρες μας, αγνοώντας τα!

Το θέμα του πονήματος −το να μελετώνται οι λίθοι!..− είναι εκ της φύσεώς του ταπεινό και γι’ αυτό αγνοείται από τον απαίδευτο στην αίσθηση της ζωής άνθρωπο και τον μη συνειδητό στο έργο της, καθώς το θέμα των λίθων λογίζεται ως άνευ αξίας (ή σημασίας) για να προσληφθεί από τη μεγάλη ανθρώπινη μάζα! Αυτή η μάζα έλκεται από έργα που πρωτοτυπούν ή «πρωτοπορούν» κι εξιτάρουν, από άλλα που μεγαλουργούν κι ανατέμνουν, που παραισθητούν κι αναισθητούν, που δίνουν γνώση και διανοίγουν το νου στο μέλλον, κι όχι από κείνα που συγκινούν και πληρούν.

Με το παρόν πόνημα επιδιώκεται να καταδειχτεί πώς χρησιμοποιήθηκε η πέτρα από τον άνθρωπο τεχνικά, αναλόγως των αναγκών του, και ποια η τεχνική του ανθρώπου ως μάστορα στη διαμόρφωση των έργων του αυτών, καθώς και στη διευθέτηση του φυσικού χώρου. Η γη πάντα αποτελούσε τον αποδέκτη της ενέργειας του ανθρώπου, ο οποίος λειτουργώντας θετικά ως δημιουργός κι αναπτύσσοντας συνεργατική σχέση μαζί της παρήγαγε έργα περιβαλλοντικά και πολιτιστικά υψηλής αξίας, που εξυπηρετούσαν την κοινωνία κι αναβάθμιζαν τη φύση –στις περιπτώσεις βεβαίως που λειτουργούσε ως θετικός συντελεστής στο φυσικό σύστημα κι όχι ως αρνητικός. Η έμπνευση, η αξιοσύνη, η δούλεψη, η συσσωρεμένη σοφία, η μεταβιβαζόμενη γνώση της τεχνικής, η αίσθηση της λειτουργίας του φυσικού χώρου, φτιάξαν τον άνθρωπο, δημιουργό στην πράξη του, καλλιτέχνη στο έργο του.

Οι λίθινοι τοίχοι που μελετούμε είναι δετοί με κονίαμα (λιθόδμητα χαμηλά φράγματα) ή στητοί με τάξη κατά το φυσικό νοούμενο, τεχνητά τοποθετημένοι από τον δημιουργό τους (ξερολιθιές). Οι μεν πρώτοι τοίχοι αφορούν στα έργα της δασικής υπηρεσίας στους καταστρεπτικούς χειμάρρους της χώρας, δηλαδή στα λιθόδμητα χαμηλά φράγματα βάρους που αυτή κατασκεύαζε στο πλαίσιο της σύνολης διευθέτησης του χειμαρρόπληκτου φυσικού χώρου, συνδυαζόμενα τούτα και με ξηρολίθινους τοίχους, που εξυπηρετούσαν, επικουρικά κατά βάσιν, την όλη διευθέτηση.

 Οι δε δεύτεροι τοίχοι είναι οι ξηρολίθινοι τοίχοι των αγρών και κατά βάσιν οι αναλημματικοί που κατασκευάζονταν από τους ανθρώπους της υπαίθρου επί επικλινών εδαφών για την υποστήριξή τους και την καλλιέργειά τους στη συνέχεια, εντασσόμενη η ενέργειά τους στα πλαίσια της χωροτακτικής διευθέτησης που πραγματοποιούνταν στο σύνολο του χώρου. Το ατομικό έργο εν προκειμένω εντάσσονταν στο ευρύτερο, δεδομένου ό,τι οι κώδικες και κανόνες δημιουργίας του κάθε τοίχου ή του κάθε συστήματος ξηρολίθινων τοίχων ήταν κοινοί, συντελώντας σε μια σύνολη διευθέτηση του υπαίθριου χώρου, αποδιδόμενο το όλο έργο σ’ επίπεδο κοινοτικής συμβολής.

Οι ανωτέρω διευθετήσεις αποτελούσαν έργα υποδομής, αφού δι’ αυτών η ελληνική ύπαιθρος −η ορεινή, ημιορεινή και νησιωτική−, μπόρεσε να σταθεί και να υποστηρίξει κάτω από δύσκολες συνθήκες την οικονομική και κοινωνική ζωή εκεί, που τόσο δραματική ήταν στα χρόνια της δημιουργίας τους, λόγω της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της έλλειψης υποδομών που υπήρχε! Ανατάσσοντας περιβαλλοντικά τους τόπους, τους απέδιδες λειτουργικά ικανούς να υποστηρίξουν δραστηριότητες απαραίτητες για τη συνέχιση της ζωής.

[ Αντώνιος Β. Καπετάνιος]