Το Ελληνικό Τοπίο

«Όπου πάω κι όπου σταθώ, κρατώ ανάμεσα στα δόντια μου, σα φύλλο δάφνη, την Ελλάδα».
(από την «Αναφορά στον Γκρέκο», Νίκος Καζαντζάκης)

Τελικά, πώς μπορεί να εκληφθεί το ελληνικό τοπίο; Πώς θα το περιγράφαμε στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα; Πώς τοποθετείται στη σκέψη και στην κρίση του Νεοέλληνα;

Το ελληνικό τοπίο, θα λέγαμε ότι είναι κατάσπαρτο από χάρες, ποικιλόμορφο, διαφορετικό μα και συγκεκριμένο για κάθε περιοχή της χώρας μας. Είναι αυτό που κλείει το φως το ελληνικό, τ’ οποίο, διαθλασμένο ή μη, απηχεί την Ελλάδα, φτιάχνοντας εικόνες βίου του Έλληνα, πνοημένες από την ψυχή του, διαμορφωμένες από τη φύση και τον πολιτισμό του τόπου.

Αυτός ο Έλληνας, πολλές φορές δεν το σεβάστηκε, το υποβάθμισε ή το κατέστρεψε, αφαιρώντας λες κομμάτι του εαυτού του, φτωχαίνοντας την ύπαρξή του. Ήταν η άγνοιά του που το έκαμε αυτό, όχι η συνείδησή του. Το συμφέρον του ακόμα, αν το λογίσουμε ως κίνητρο των ασύμβατων ενεργειών του, που πρέπει να το θεωρήσουμε ως εξαίρεση του κανόνα, ο οποίος ήθελε την ελληνική κοινωνία να έχει βίο υπαίθριο −και άρα σεβαστικό του τόπου.

Ο σύγχρονος Έλληνας, αν και πλήρης γνώσης και γιομάτος πράξη, δεν τιμά το ελληνικό τοπίο, όπως ο πρόγονός του, περιδινούμενος από τους πλανερούς ανέμους των νεοκαιρών, διάγοντας βίο στενόχωρο˙ αν και κυριαρχικά νοείται στην κοντοζωή! Ζώντας αλλότρια ως προς τα γύρα, αδιάφορα και μακρινά, επέλεξε εκμεταλλευτικά να σταθεί στον κόσμο του, παρά εναρμόνια και συμβατά σε αυτόν.

Ο Φώτης Κόντογλου αποφαίνεται και προτρέπει ως προς αυτό: «Άνθρωπε άμυαλε, τι τρέχεις σαν τρελός ξωπίσω από ίσκιους; Ζήσε με απλότητα» (Κόντογλου Φ., «Βίβλος Γενέσεως», από τη συλλογή διηγημάτων «Το Αϊβαλί, η πατρίδα μου», εκδόσεις Παπαδημητρίου, Αθήνα 2001, σελ. 125).

Το αποτέλεσμα είναι να τον υποβαθμίζει συστηματικά, κατά την −όπως προείπαμε− εκμεταλλευτική αντίληψη των πόρων της ζωής. Μολαταύτα, το ελληνικό τοπίο, πέρα από τις δηώσεις που υπέστη και την κατάσταση σοκ που το υποβάλλει συνεχώς ο Νεοέλληνας, εξακολουθεί να κρατεί και να μηνάει, εξακολουθεί ν’ ακτινοβολεί, να εκπέμπει φως και να καλεί, προσθέτοντας στη ζωή μας την αίσθηση, την εικόνα, το συναίσθημα κι εντέλει τον πολιτισμό που της λείπουν!

(απόσπασμα από το βιβλίο του Α. Καπετάνιου  «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ. Σπουδή του τόπου και θεώρηση του ελληνικού τοπίου», ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2018, http://www.bookstation.gr/Product.asp?ID=46356)