Ο ναός του Ταξιάρχη (Ταξιαρχών) στην Χαρούδα Μάνης

Ο βυζαντινός ναός του Ταξιάρχη στη Χαρούδα, του 11ου αι., από τοπικό ψαμμιτικό πέτρωμα, με αξιοπρόσεκτη μεγαλιθική αρχιτεκτονική (ογκόλιθοι και μεγάλα μακρόνια μαρμάρου στην τοιχοποιία) αλλά και υπέρθυρα και περίτεχνα εντοιχίσματα από το λευκό αδροκρυσταλλικό μάρμαρο της περιοχής. Διαθέτει ποικιλόχρωμο εξωτερικό διάκοσμο και μεταβυζαντινές τοιχογραφίες του 18ου και 19ου αιώνα. [από το βιβλίο του Π. Τζεφέρη, ΛΙΘΟΣ ΜΑΡΜΑΡΟΣ, ΤΑΙΝΑΡΙΟΣ, 2021]

Ο Βυζαντινός ναός των Ταξιαρχών βρίσκεται στον οικισμό Χαρούδα της Αποσκιερής Μάνης. Πρόκειται για έναν ναό εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και εξωτερικής διακόσμησης αλλά και μεγάλης ιστορικής αξίας εσωτερικό διάκοσμο. 

Είναι σταυροειδής με τρούλο, με πολυώροφο οξυκόρυφο καμπαναριό και χρονολογείται κατά τον 11ο αιώνα, ἐνῶ κοσμήθηκε στα ὄψιμα μεταβυζαντινὰ χρόνια μὲ τοιχογραφίες. Ναός σταυροειδής με τρούλο, πολυώροφο οξυκόρυφο καμπαναριό με περίτεχνα σκαλισμένα μάρμαρα στην πόρτα και τα παράθυρα και το κατώτερο τμήμα των τοίχων φτιαγμένο από μεγάλους ογκόλιθους, που δείχνει και την ηλικία αυτής της παράδοσης.

Οι τοιχογραφίες του ναού, ιδιαίτερης αισθητικής τεχνοτροπίας, είναι μεταβυζαντινές και χρονολογούνται κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. 

Από το "κιλικείο" του ναού σήμερα το οποίο
ήταν κάποτε παραδοσιακό ελαιοτριβείο.

Σύμφωνα με την παράδοση ο ναός κτίστηκε από έναν πρωτομάστορα ο οποίος είχε γιο επίσης πρωτομάστορα. Οι δυο πρωτομάστορες συναγωνίστηκαν για το καλύτερο αποτέλεσμα. Ο πατέρας με τον Ταξιάρχη του Γκλέζου και ο γιος με τον Ταξιάρχη της Χαρούδας. Στην κρίση που ακολούθησε με την αποπεράτωση των εκκλησιών, οι κριτές σύμφωνα με την παράδοση έδωσαν την νίκη στον γιο. Ο πατέρας, αναγνωρίζοντας ότι ξεπεράστηκε από το γιο του, λέγεται ότι πέθανε από τη στεναχώρια του καθώς απομακρυνόταν από την Χαρούδα. Ο Ταξιάρχης της Χαρούδας, που έκτισε ο γιος, είναι εντυπωσιακά μεγάλος για την περιοχή και χρησιμοποιήθηκε ως καθολικό μοναστηριού. Στον τρούλο και στην αψίδα του ιερού σώζονται εντοιχισμένα πιάτα και στην ανατολική πλευρά ανεστραμμένη ταφική μαρμάρινη πλάκα με δίστιχη επιγραφή αρχαίων χρόνων: «ΔΑΜΟΝΙΚΙΔΑ ΧΑΙΡΕ, ΤΕΙΜΑΡΕΙΝ ΧΑΙΡΕ»

Στον βόρειο τοίχο εσωτερικά, είναι εμφανή τα τεράστια μαρμάρινα μακρόνια, τα οποία αντικαθιστούν την ξυλοδεσιά, ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη του ξύλου. Περιμετρικά των ημικυλινδρικών θόλων και τη βάση το τρούλου περιτρέχει λοξότμητο γείσο με διάκοσμο συριακούςτροχούς, πυροστρόβιλοι και σταυρόμορφοι ρόδακες.

Στον τρούλο και την αψίδα του ιερού του ναού σώζονται εντοιχισμένα πιάτα, ενώ στην ανατολική πλευρά υπάρχει ανεστραμμένη ταφική μαρμάρινη πλάκα με δίστιχη αρχαία επιγραφή. Οι τοιχογραφίες του ναού είναι μεταβυζαντινές και χρονολογούνται κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Ξεχωρίζει η απεικόνιση της Παναγίας με τα λυτά μαλλιά, μοιρολογούσα κατά μία άποψη. Στην ανατολική όψη του ναού, ο επισκέπτης μπορεί να δει το επιστύλιο εντοιχισμένο με παράσταση κένταυρου που τοξεύει τετράποδο, ενώ η πόρτα και τα παράθυρα διακοσμούνται με περίτεχνα σκαλισμένα μάρμαρα. Την προσοχή του επισκέπτη τραβάει μία πινακίδα κρεμασμένη σε μία από τις κολώνες της εκκλησίας. Βρίσκεται εκεί για να θυμίζει τους Χαρουδιώτες από το Λόουελ της Μασαχουσέτης, οι οποίοι το 1905 προσέφεραν χρήματα για την περίφραξη του χώρου. Τέλος, στον περίβολο του ναού, ο τεράστιος βράχος φιλοξενεί στο φυσικό του κοίλωμα ("Λάκκος") μία από τις μεγαλύτερες δεξαμενές βρόχινου νερού ολόκληρης της Μάνης.

Οι τοιχογραφίες έχουν ύποστεί σοβαρές φθορές είτε από άγνοια είτε για άλλους λόγους. Απαιτείται συντήρηση του ναού, τόσο ως στατική κατασκευή όσο και του εσωτερικού διάκοσμου. 

Οι φωτογραφίες ειναι του Δρ. Πέτρου Τζεφέρη.