Η παραγωγή μολύβδου και αργύρου της Λαυρεωτικής γης

Υποστήριξη στοάς με ξυλοδεσιά Mine No 18 Πλάκα Λαύριο. Η μεταλλουργική παραγωγή κατά την σύγχρονη εποχή δηλ. τον 19ο και 20ο αιώνα (για περίπου 100 χρόνια) ήταν στο σύνολό της περίπου 860.000 τον. μολύβδου, τόσο από μεταλλεύματα όσο και από τις εκβολάδες δηλ. τα απορρίμματα της αρχαίας μεταλλουργίας.

Σκαλισμένες επιγραφές στο μάρμαρο στη Γαλλική γλώσσα, Μine Hilario Kαμάριζα Λαύριο. 

Κουβάδες μεταφοράς αργυρούχου μολύβδου Mine Serpieri Καμάριζα Λαύριο

Frear Louiza Plaka Lavrio - Ore transport wagon. Tα μεταλλεύματα αργυρούχου μολύβδου της Λαυρεωτικής είναι κυρίως μεταλλεύματα οοξειδωμένου μολύβδου ή θειούχου μολύβδου, με βασικά ορυκτά τον κερουσίτη (ανθρακικό αργυρούχο μόλυβδο) και γαληνίτη (θειούχο αργυρούχο μόλυβδο). Μέσα δε στον μόλυβδο του μεταλλεύματος περιέχεται και ο άργυρος.

Στην ελληνική Εταιρεία εργάζονταν 2-3 χιλιάδες εργάτες. Στην Γαλλική εταιρεία 3-4 χιλ. εργάτες.  Εργάζονταν και αρκετά 15χρονα παιδιά, αν ληφθεί υπόψιν η επιγραφή στο Mine No 18 Πλάκα, Λαύριο.

Τόσοι οι αρχαίοι όσο και οι νεώτεροι Ελληνες μεταλλουργοί παρήγαγαν από την Λαυρεωτική γη, εκτός από τον άργυρο και μεταλλικό μόλυβδο (καθώς και άλλα μέταλλα, όπως ψευδάργυρο κ.α.) για εμπορική χρήση.

Ore transport wagon, Mine No 18 Plaka Lavri

Tα μεταλλεύματα αργυρούχου μολύβδου της Λαυρεωτικής είναι κυρίως μεταλλεύματα οξειδωμένου μολύβδου ή θειούχου μολύβδου, με βασικά  ορυκτά τον κερουσίτη (ανθρακικό αργυρούχο μόλυβδο) και γαληνίτη (θειούχο αργυρούχο μόλυβδο). Μέσα δε στον μόλυβδο του μεταλλεύματος περιέχεται και ο άργυρος.

Η περιεκτικότητα σε μόλυβδο του μεταλλεύματος κυμαίνεται σημαντικά  στις διάφορες περιοχές του κοιτάσματος, αλλά και μέσα στο ίδιο το κοίτασμα, από μερικές μονάδες έως και 30-50% σε μόλυβδο. Η δε περιεκτικότητα σε άργυρο εξαρτάται από την περιεκτικότητα σε μόλυβδο. Ετσι για παράδειγμα, ο άργυρος κατά την αρχαιότητα ήταν από 1-4 κιλά ανά τόνο (Kg/tn) περιεχόμενου μολύβδου. Εντούτοις, ως προς την αξία, ο άργυρος αποτελούσε διαχρονικά το 80% της αξίας της παραγωγής.

Η παραγωγή κατά την σύγχρονη εποχή δηλ. τον 19ο και 20ο αιώνα (για περίπου 100 χρόνια) ήταν στο σύνολό της περίπου 860.000 τον. μολύβδου, τόσο από μεταλλεύματα όσο και από τις εκβολάδες δηλ. τα απορρίμματα της αρχαίας μεταλλουργίας.

Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, επισημαίνουμε εδώ ότι η ανωτέρω συνολική παραγωγή ενός περίπου αιώνα, δεν ξεπερνούσε το 60% της παραγωγής των αρχαίων Αθηναίων, η οποία ξεπερνά το 1,5 εκατ. τόννους.

Ως προς τον άργυρο,  την κλασσική εποχή του 4-5ου πΧ αιώνα η παραγωγή ξεπέρασε τους 3.500 χιλιάδες τόννους Αg και ήταν πάνω από το 70% της συνολικής παραγωγής αργύρου  από την Λαυρεωτική.

Αυτό δεν υποτιμά προφανώς την σύγχρονη παραγωγή από τα τέλη του 19 αιώνα ως περίπου το 1981, που συνέβαλε παντοιοτρόπως στην απασχόληση και την ανάπτυξη της σύγχρονης Ελλάδος.

[του Πέτρου Τζεφέρη]           [Φωτογραφίες: Βασ. Στεργίου]