Αμεση Εκλογή προέδρου της ΕΕ: στις δημοκρατίες αποφασίζουν οι πολίτες!

[του Πέτρου Τζεφέρη][By Tzeferis Petros]

Βρισκόμαστε ελάχιστους μήνες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2014, όπου για μια ακόμη φορά θα ακουστεί η φωνή των 500 εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών των 28 κρατών-μελών (μετά και την ένταξη της Κροατίας) της γηραιάς ηπείρου. Εκλογές που πέραν από την ουσία και τη σκοπιμότητά τους χαρακτηρίζονται πάντα από μια ιδιαίτερη σημειολογία.

Για μια ακόμη φορά οι ευρωπαίοι πολίτες θα κληθούν «ενώπιος ενωπίω» με ένα σύνολο από ερωτήματα και ερωτηματικά: υπάρχει αλήθεια ευρωπαϊκή ταυτότητα και ποια είναι τα στοιχεία που την απαρτίζουν; Πως μπορεί να υπερκεραστεί η «εθνική ταυτότητα» με θετικό τρόπο και πόσο δυνατή είναι μια ενιαία ευρωπαική πολιτική; Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του ευρωπαίου πολίτη μπροστά στην κάλπη και γενικότερα; Είναι τελικά περισσότερα τα πράγματα που μας ενώνουν από εκείνα που μας χωρίζουν και αν ισχύει αυτό είναι αυτά ικανά να οδηγήσουν σύντομα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση; Θα βαδίσει τελικά η ΕΕ προς το σχήμα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, ή στο τέλος θα παραμείνει ένα πλαίσιο συνεργασίας και ανταγωνισμού ανάμεσα σε διαφορετικά κράτη, τα οποία απλώς θα συμμετέχουν στο ίδιο οικοδόμημα; Και η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα παραμείνει εσαεί ένα άπιαστο όνειρο που θα το εξαγγέλλουν μόνο οι πολιτικοί κλείνοντας το μάτι κάθε φορά στην άγνοια και στην ευπιστία των πολιτών;

Επιπλέον, οι επικείμενες εκλογές αυτές θα είναι ακόμη πιο σημαντικές ως οι πρώτες μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, η οποία αναβαθμίζει το ρόλο του Ευρωπαίου πολίτη ως πολιτικού παράγοντα στην ΕΕ. Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή, τα αποτελέσματα των εκλογών θα πρέπει να παίρνονται υπόψη κατά την ανάδειξη της υποψηφιότητας για τη θέση του μελλοντικού επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δηλ. του μελλοντικού «πρωθυπουργού» της ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, το κοινοβούλιο εκλέγει πλέον τον Πρόεδρο της ΕΕ, βάσει της προεπιλογής που κάνουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων και που λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Αυτό αποτελεί μια σημαντική καινοτομία η οποία μάλιστα παραπέμπει σε μια πιο δημοκρατική λειτουργία και δημιουργεί προσδοκίες για το μέλλον σε μια ενδεχόμενη άμεση εκλογή.

Εντούτοις, η άποψή μας  είναι ότι ο καλύτερος τρόπος για την διαδικασία αυτή είναι η άμεση εκλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τους πολίτες την ημέρα των εκλογών. Με τον τρόπο αυτό εκτός της μεγαλύτερης συμμετοχής των ψηφοφόρων, αυξάνεται η νομιμότητα των αποφάσεων της Επιτροπής και ενισχύεται η δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ισως μάλιστα μια τέτοια κίνηση καταφέρει να κεντρίσει το ενδιαφέρον των ευρωπαίων πολιτών για τη συμμετοχή στα μεγάλα ευρωπαϊκά θέματα και τις προκλήσεις που απαιτούν ενιαίες πολιτικές και ευρύτερη συναίνεση: το περιβάλλον, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη μεταναστευτική πολιτική, την ανεργία, τις κοινωνικές ανισότητες, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό κλπ. Hic rhodus, hic saltus!