Τα λατομεία και η ..τέχνη: δρόμοι αταίριαστοι;
Στον τόπο μας, όπου και να κοιτάξουμε, θα δούμε αρχιτεκτονικά μνημεία, δείγματα μια πλούσια λαϊκής κληρονομιάς, στην τέχνη της πέτρας. Αρχοντόσπιτα, εκκλησίες, μύλους, βρύσες, γεφύρια, όλα δένουν με το τοπίο, γιατί είναι βγαλμένα από την ίδια πρώτη ύλη, την πέτρα του τόπου μας. Οι μάστορες της πέτρας από τα αρχαία και στη συνέχεια τα βυζαντινά χρόνια χτίζουν με απλά εργαλεία και πολλή δεξιοτεχνία, κρατώντας τον τοπικό σε κάθε περιοχή χαρακτήρα αναλλοίωτο. Το μάρμαρο του τόπου μας είναι επίσης ανώτερης ποιότητας και έχει για αιώνες ζήτηση τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή αγορά. Εχει δε παράγει ανεκτίμητης αξίας έργα σμιλεμένα από τεχνίτες που διδάχθηκαν τα μυστικά του. Το μάρμαρο, το ίδιο πεντελικό μάρμαρο, που χρησιμοποιήθηκε κάποτε για να δομήσει τον Παρθενώνα, μπορεί να ταξίδεψε μακριά από τον τόπο του για να κοσμήσει τη ματαιοδοξία του λόρδου Ελγιν καθώς και άλλων αλλοδαπών «φιλότεχνων», αλλά σε μεγάλο βαθμό παραμένει στα σπλάχνα της πεντελικής γης. Και σήμερα, το ίδιο μάρμαρο, βλέπω να χρησιμοποιείται σε κάθε είδους αναστηλώσεις και επισκευαστικές εργασίες που γίνονται στον ιερό βράχο.
Για να παραχθούν όμως αυτά τα εξαίσια διαχρονικά προϊόντα της πέτρας και του μαρμάρου στον τόπο μας, απαιτείται η πρώτη ύλη: η πέτρα, το μάρμαρο..Και η πρώτη ύλη παράγεται σε ορισμένους εξορυκτικούς χώρους, τα λατομεία, με μηχανοποιημένες πλέον εργασίες, με τη χρήση εκρηκτικών ενίοτε και με ανθρώπους που πασχίζουν σε συνθήκες αρκετά οριακές ορισμένες φορές για την ασφάλεια της εργασίας και την υγείας τους. Κι ακόμα, οι χώροι αυτοί, επιφανειακοί ή υπόγειοι, εφόσον τους αφαιρούμε το «ωφέλιμο» προϊόν και μαζί τα πολλά ή λίγα «στείρα της αποκάλυψης», έχουν ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Πάντα είχαν. Όχι ενδεχομένως περισσότερο από άλλες μορφές πρωτογενούς ανάπτυξης. Πρόκειται για ένα αποτύπωμα που είναι ορατό, επηρεάζει κυρίως την συνέχεια του τοπίου, αλλοιώνει την αισθητική του τοπίου δημιουργώντας κεκλιμένες επιφάνειες και ευτυχώς σταματά εκεί.
Πόσο ωφέλιμο και θεμιτό είναι να καταστρέφουμε την μία αισθητική, την αισθητική του τοπίου για να ικανοποιήσουμε μια άλλη αισθητική, μια άλλη ανάγκη: την ανάγκη για την τέχνη, την ομορφιά , την δημιουργία; Μάλλον είναι ένα ερώτημα, συνυφασμένο με την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, που πολύ δύσκολα θα απαντηθεί..
Πάντως, όποια κι αν είναι η απάντηση, τα μόνα που δεν ευθύνονται είναι τα λατομεία και οι εξορυκτικές δραστηριότητες…
[Τζεφέρης Πέτρος] [by tzeferis petros]
4 comments:
Οι αρχαίοι έλληνες από αγάπη και σεβασμό προς τη φύση και την τέχνη είχαν τελείως διαφορετικούς τρόπους εξόρυξης των πετρωμάτων και των μαρμάρων. Τα πάντα γίνονταν με τα χέρια και με εργαλεία που κάθε άλλο παρά βίαζαν το περιβάλλον.
Σήμερα υπάρχουν οι εύκολοι τρόποι... τα μπουρλώτα (βλέπε Σαπφώ Νοταρά!)και οι εσκαφής.
Το χειρότερο απ'όλα; Η μη αποκατάσταση του τοπίου.
Κάποτε ο γλύπτης Τ.Κοζόκος, στα πλαίσια ξενάγησης στην Ακρόπολη όπου είχε δουλέψει πάνω από δέκα χρόνια συντηρώντας έναν κίονα μας είχε εξηγήσει πόσο μεθοδικά οι αρχαίοι έβγαζαν το μάρμαρο, ώστε να μην αφήνουν τίποτα χαμένο και κυρίως να μην καταστρέφουν το χώρο δίπλα από το κομμάτι που είχαν εξορύξει πριν.
Σήμερα γίνεται αυτό;
Να γυρίσουμε στα χέρια δηλαδή?
Επειδή η γλυπτική γίνεται με τα χέρια ακόμη και σήμερα,
μήπως πρέπει να γίνεται και η εξόρυξη με τα χέρια?
Φυσικά, κάποιοι απο μας, δεν χρειάζεται να ρωτήσουμε τον γλύπτη κ. Τ.Κοζόκο, για το πως γινόταν η εξόρυξη μαρμάρου στην αρχαία Ελλάδα. Αλλωστε, υπάρχουν πολλά στοιχεία όπως και πάμπολα εξορυκτικά κέντρα: Πεντέλη και Αγία Μαρίνα Αττικής, Νάξος, Πάρος, Θάσος, Φίλιπποι Καβάλας για τα λευκά μάρμαρα, Τήνος, Στύρα και Κάρυστος Ευβοίας, Χασάμπαλη Λάρισας και Κροκέες Πελοποννήσου για τα πράσινα μάρμαρα, Ερέτρια Ευβοίας για τα κόκκινα μάρμαρα και Σκύρος για τα χρωματιστά μάρμαρα.
Στις ίδιες πάνω - κάτω περιοχές γίνεται και σήμερα εξόρυξη, αλλά και βιομηχανική κατεργασία και επεξεργασία μαρμάρου.
Αν μελετήσει κανείς το θέμα, όχι μόνο από την μεριά ενός γλύπτη, αλλά σε βάθος ως ειδικός επιστήμων, θα συμπεράνει οτι η τεχνολογία της εξόρυξης είναι ανεπτυγμένη τόσο σε επιφανειακή όσο και σε υπόγεια εκμετάλλευση, αλλά η τεχνολογία αποκατάστασης του τοπίου όχι. Δεν υπήρχε ανάγκη αλλωστε για αυτό τότε. Υπήρχε ανάγκη απλά να κάνουν ορθολογική εξόρυξη, ώστε να μην θρυματίζουν το υλικό και δεν μπορούν εν συνεχεία να το σμιλεύουν..Και άλλα πολλά..
Ενδεικτικές σελίδες:
http://users.panafonet.gr/paneios/paros.htm
http://www.iranon.gr/PM/latomoi1.htm
Μέτρο. Με μέτρο. Για το μέτρο.
Κατά τα άλλα υπάρχει και η αποκατάσταση, αλλά προφανώς χρειάζοναι άλλες πολιτικές για να εφαρμοσθεί...
Ενδιαφέρον το θέμα που αναδεικνύεις. Παρουσιάζεις και τις δύο όψεις του νομίσματος.
Και το πιο σύνηθες είναι ότι ξεχνάμε το μετά, την αποκατάσταση του τοπίου δηλαδή.
Δημοσίευση σχολίου
Προσβλέπω σε έναν ευπρεπή διάλογο χωρίς κακόβουλα και υβριστικά σχόλια που προσβάλλουν την αισθητική μας αλλά κι εκείνη της ελληνικής γλώσσας. Εντούτοις, όλα τα σχόλια δημοσιεύονται!