Σχολεία χωρίς βιβλία, κοινωνία χωρίς σχολεία;

Όταν στο τέλος της δεκαετίας του ’60 ο καθολικός κληρικός Ιβάν Ίλιτς έγραφε το βιβλίο «μια κοινωνία χωρίς σχολεία» διατυπώνοντας ένα αμείλικτο «κατηγορώ» κατά του σχολείου του δογματισμού και του βερμπαλισμού κάποιοι μίλησαν για «εξορκισμούς από τον άμβωνα».

Λίγα όμως χρόνια αργότερα, αναδημοσιεύτηκε στο ελληνικό «Βήμα» της 4ης Ιουλίου του 1972 το περίφημο άρθρο του Γάλλου καθηγητή Grossin με τον απίστευτο τίτλο: «το σχολείο διαστρέφει την παιδεία».

Aπό τότε μπήκε πολύ νερό στο αυλάκι. Το μέλλον ήρθε γρηγορότερα απ’ όσο το περίμεναν και οι πιο απαισιόδοξοι προάγγελοί του και τα τεχνολογικά επιτεύγματα κυρίως στον χώρο της πληροφορικής
ανάγκασαν το σχολείο των ταριχευμένων ιδεών και γνώσεων να αλλάξει ...

Το σύγχρονο ελληνικό σχολείο ανεξάρτητα από τις αιώνιες στερεότυπες αιτιάσεις και παρά την απουσία αξιολόγησης, κατά μαγικό εν πολλοίς τρόπο, στηριζόμενο κυρίως στην πρωτοβουλία και την δράση των μαχόμενων εκπαιδευτικών έχει συγκλίνει σε σημαντικό βαθμό με την κοινωνία.

Η ισχυροποίηση όμως του σχολικού παιδαγωγικού περιβάλλοντος απαιτεί εκτός των άλλων ζητημάτων της διδακτικής προσέγγισης της γνώσης, μια συνολική αναθεώρηση των θεσμών της σχολικής ζωής οι οποίοι έχουν απονεκρωθεί και διαστρέφουν την έννοια της συμμετοχικής και συλλογικής προσπάθειας.

Για παράδειγμα: Ο θεσμός της σχολικής «εκπαιδευτικής» εκδρομής ιδίως στην δευτεροβάθμια
βαθμίδα έχει απολέσει κάθε συλλογικό και μορφωτικό στόχο.

Ένας άλλος θεσμός, η σχολική γιορτή, έχει τυποποιηθεί σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα να εκφυλισθεί σε μια πληκτική επανάληψητων ίδιων πανηγυρικών, των ίδιων απαγγελιών και των ίδιων σημαιοστολισμών. 

 
Ο σχολικός αθλητισμός, ένας άλλος αναγκαίος θεσμός της σχολικής ζωής καρνικοβατεί ανάμεσα στον πρωταθλητισμό των υψηλών στόχων με όλα τα μέσα και τις αντιπαροχές και στην γυμναστική δραστηριότητα στις ακατάλληλες σχολικές αυλές.

Τα μαθητικά συμβούλια, τέλος, από αναγκαίο πρότυπο δημοκρατικής λειτουργίας
στην μικρή πολιτεία του σχολείου έχει γίνει μια διαδικασία χωρίς περιεχόμενο και όραμα.

Και η παρακμή συνεχίζεται... Σήμερα έχουμε τα σχολεία χωρίς βιβλία, έστω και προσωρινά. Kαλό ..Νοέμβριο προβλέπουν οι εργαζόμενο στον ΟΕΔΒ!.

  «Η χειρότερη σχολική χρονιά από το 1946»

Δεν μπορώ πραγματικά να εικάσω αν   τελικά αν η «κοινωνία δίχως σχολεία» του Ίλιτς είναι ίσως προτιμότερη από τα «σχολεία που διαστρέφουν την παιδεία» και εμπεδώνουν στους μαθητές μας την
έλλειψη της συλλογικότητας, της κοινωνικότητας, της αξιοκρατίας και εν τέλει της ίδιας της δημοκρατίας.

[στοιχεία από άρθρο του Γ. Χατζητέγα, hagitegas@pedio.gr]