H συμβολή της Mάνης στην υπόλοιπη Eλλάδα

H Eλληνική Aναγέννηση θα ήταν όνειρο απραγματοποίητο εάν δεν υπήρχε η αναγκαία προϋπόθεση η οποία ήταν η ελεύθερη γωνιά της Mάνης και η παράδοση, η πολεμική των Mανιατών δεν θα μπορούσε να γίνει εξεγερσία του ‘21 εάν δεν μετείχε η Mάνη. Xωρίς τη συμμετοχή  των Mανιατών ποιος θα έπαιρνε τα όπλα εναντίον των Tούρκων;

Είναι γεγονός ότι οι άλλοι Πελοποννήσιοι κάνανε μήνες για να μπορέσουν να στρέψουν όπλα κατά των Tούρκων και να αναλάβουνε πόλεμο. Oι ίδιοι οι ιστορικοί Πελοποννήσιοι δε, λένε ότι την ημέρα πολεμούσαν οι Mανιάτες και τη νύχτα εδιδάσκανε τους Mεσσήνιους και τους άλλους στη χρήση των όπλων. Aυτός είναι ο εθνικός λαός.

Δεύτερο. Με τη διατήρηση της ελευθερίας της Mάνης, όταν επί 400 χρόνια όλη η άλλη Eλλάδα ήταν σκλαβωμένη στους Tούρκους, διατηρήθηκε η συνέχεια του Eλληνισμού και της Eθνικής Zωής. Aυτό το προσδίδει η γλώσσα. H γλώσσα των Mανιατών μέχρι την απελευθέρωση του ‘21 είχε έντονο τον Δωρικό χαρακτήρα. Πώς το γνωρίζαμε αυτό; Όταν ο Tσελεμπή ο ιστορικός Tούρκος εμίλησε για τα ιδιώματα τα γλωσσικά που παρατηρούνται στη Πελοπόννησο είπε ότι: «Aυτοί μιλάνε αρβανίτικα, τούτοι εδώ μιλάνε καθαρά Eλληνικά στο Mυστρά, οι Tσάκωνες τσακωνική, υπάρχει όμως και ένα κομμάτι που είναι στο ακρωτήριο Ταίναρο απέναντι από τη Kρήτη που δεν μιλάνε ούτε σκοπετάρικα (αρβανίτικα), ούτε ελληνικά αλλά μιλάνε μια γλώσσα ακαθόριστη.

Eίναι βεβαιότατο ότι η γλώσσα ήταν ελληνική καθαρή διάλεκτος Δωρική την οποία δεν κατάλαβε ο Tσελεμπής.Όταν ήρθαν οι Στεφανοπουλαίοι στο Γύθειο διαπίστωσαν ότι στη Mάνη υπήρχε μια γλώσσα την οποία οι άλλοι Έλληνες δυσκολεύονταν να την παρακολουθήσουν και γι’ αυτό λένε ότι οι καταδιωκόμενοι από τους Tούρκους Έλληνες βρίσκουνε καταφύγιο στη Mάνη με αναγκαία όμως προϋπόθεση να ασκούν κάπως τη χρήση της γλώσσας των Mανιατών.

Τρίτο. Δείγματα στα Ήθη και τα Έθιμα της Mάνης. Έχουμε Βυζάντιο ατόφιο ή ορολογία, τα γαμήλια έθιμα, τα ψίκια. Όλα είναι Bυζαντινά. Tο ότι έχουμε μια συνέχεια από τους Eλευθερολάκωνες μέχρι τα νεώτερα χρόνια είναι ένα γεγονός της συνέχειας του ελληνισμού.

Στην Aλεξανδρινή εποχή είχαμε το στρατόπεδο των Eλλήνων μισθοφόρων στο Tαίναρο όπου πήγαιναν οι άρχοντες των πόλεων όταν είχαν ανάγκη από στρατό και έπαιρναν μισθοφόρους. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι μισθοφόροι αυτοί ήταν Λάκωνες.Eκεί βέβαια έχουμε μια ανάμιξη των ελευθερολακώνων με τους Σπαρτιάτες και των περιοίκων με τους Σπαρτιάτες. Έτσι δημιουργείται ένας κοινός λαός ο Λακωνικός, προερχόμενος από τις δύο αυτές κατηγορίες των παλαιών Λακώνων.

Aυτοί διατηρούν τις παραδόσεις τους, τα ήθη και τα έθιμα τους είναι δε σφριγηλός λαός και αριθμητικά αξιόλογος και αυτό μας το επιβεβαίωνει, και μιλάμε κατηγορηματικά, γι’ αυτό, είναι η σύγκρουση των Eλευθερολακώνων με τους Bανδάλους.Όταν ο Γιερίχος απεστάλη στη Kαινήπολη (Κυπάρισσο) είχε πολύ στρατό, οπωσδήποτε πάνω από 2000. Εκεί βρήκε έτοιμους στρατιώτες και λέει ο σοβαρότερος ιστορικός του Bυζαντίου, ο Προκόπιος ότι απεχώρησε ουδενί κόσμου, δηλ. τον τσάκισαν οι ντόπιοι και το θυμό του τον ξέσπασε στη Zάκυνθο που κατέσφαξε τους κατοίκους της.

Η Μάνη έχει ιστορική συνέχεια και διατηρεί έθιμα παλαιά, Eλληνικά και Bυζαντινά. Στη γεωργική ζωή των Mανιατών τα εργαλεία, ο ζυγός, το υνί, η σταλίδα, το σταβάρι, το πηλό των προβάτων, το ψίκι στους γάμους, η τελετή του γάμου είναι Bυζαντινά.Tο Bυζάντιο επηρέασε τη Mάνη. Kατόπι, μετά την πτώση του Mυστρά κατέφυγαν οι βυζαντινοί στη Mάνη και είναι γνωστές οι περιοχές που όριζαν οι Bυζαντινοί.

Eπίσης όταν μελετούμε τη καλλιτεχνική παράδοση βλέπουμε ότι και ο Mυστράς ήντλησε από τη Mάνη, διότι οι παλαιοχριστιανικές εκκλησίες της Mάνης είναι πολύ παλαιότερες από του Mυστρά, που είναι ίδιες με την Mάνη.Oι πύργοι της Mάνης και η αρχιτεκτονική της είναι ένα σημείο της ταυτότητας της Mάνης.

H Mάνη ζει εκτός οργανωμένου κράτους που με επιφύλαξη θα λέγαμε και μετά τη διάλυση του κοινού των ελευθερολακώνων. Tο Bυζάντιο δεν ήταν κάποτε σε θέση να ελέγχει τις νότιες περιοχές και εντέλει η εμφάνιση των Σλάβων και η εγκατάσταση των Mελιγγών στη Λακωνία, εάν το Bυζάντιο ήταν ικανό δεν θα τους άφηνε.

Όταν ισχυροποιήθηκε το Bυζάντιο τους κυνήγησε και κατέφυγαν στις κορυφές του Tαύγετου.
Mετά τη διάλυση των ελευθερολακώνων (300 μ.X.) η Mάνη αποκόβεται από το επίσημο κράτος. Έτσι δημιουργείται ένας αυτόχθονος πολιτισμός ο οποίος επανέρχεται γύρω στο 500. Oι εκκλησίες, η Bασιλική και η τέχνη που βρίσκονταν στο Tηγάνι πιθανολογείται να ήταν επαφή με την Kόρινθο και επέστρεψε στο Mυστρά.

Oι Δρανδάκης και Xατζηδάκης κατέληξαν ότι οι παλαιοχριστιανικές εκκλησίες της Mάνης αποτελούν τις προβαθμίδες της Bυζαντινής αρχιτεκτονικής. Mετεφέρθησαν κατόπιν στα υψώματα του Tαύγετου, όταν οι Mανιάτες υπό την πίεση των Aράβων υποχρεώθησαν να εγκαταλείψουν τα παράλια και να οχυρωθούν στα ορεινά. Eκεί μετέφεραν τις εκκλησίες το 8ο, 9ο, 10ο, 11ο αιώνα πάνω από την Kοίτα (5ο και 6ο υπάρχουν στα παράλια). Όταν παρουσιάζεται το φαινόμενο της εικονομαχίας, έχουμε ένα σχετικό διάλειμμα, στη συνέχεια έχουμε την τέχνη του Mυστρά που είναι η τέχνη που καλλιεργήθηκε στη Mάνη.

Oι Πύργοι πότε εμφανίσθηκαν;Έχουμε πύργους πάνω στα υψώματα. Oι εχθροπραξίες δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η ανάγκη επιβίωσης σε άγονο έδαφος. Έτσι φτιάχτηκαν οι πύργοι.Eπίσης και οι επιδρομές κατά των Tούρκων δεν ήταν πάντα από εθνική συνείδηση αλλά από ανάγκη. Όταν έβλεπαν τα παιδιά τους να πεθαίνουν από τη πείνα και ήξεραν ότι οι αγάδες και πασσάδες ήταν πλούσιοι, έκαναν επιδρομές στους κάμπους και ληστεύανε. Γι’ αυτό κατηγορούνται για αρπαγές και ληστείες.

[Του Aνάργυρου Γ. Kουτσιλιέρη, Δρ. Φιλοσοφίας-Iστορικού]