ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ…

 Βarbara Cooney from the book : Miss rumphius

“Study nature, love nature, stay close to nature. It will never fail you.” (Frank Lloyd Wright)

 O οικοτουρισμός είναι ένα κίνημα άρρηκτα συνδεδεμένο την ιδέα της περιβαλλοντικής συνείδησης και της προστασίας της φύσης, ένα κίνημα που τέμνει δύο φαινομενικά διαφορετικές συνιστώσες (τουρισμός-οικολογία). Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για δραστηριότητες που συνδυάζουν την αναψυχή των ατόμων με την άμεση επαφή με τη φύση και τη συμβίωση με το φυσικό κόσμο.

Η εναλλακτική αυτή μορφή τουρισμού λαμβάνει χώρα σε περιοχές με αυξημένο συντελεστή οικολογικής βαρύτητας όπως σε περιοχές θεσμοθετημένης περιβαλλοντικής προστασίας. Πέρα από τον οικολογικό τρόπο διακοπών, το πλαίσιο του οικοτουρισμού συμπεριλαμβάνει και ψυχαγωγικές δραστηριότητες πάντα σε σχέση με περιβαλλοντικές εξορμήσεις (πεζοπορία, αναρρίχηση , rafting κ.α.), κάνοντας τους συμμετέχοντες από παθητικούς παρατηρητές ενεργά συμμετέχοντες.

Προεκτάσεις του οικοτουρισμού συνιστούν αγροτουρισμός, ο γεωτουρισμός ο οικο-εθελοντισμός κ.α. Πέρα όμως από την προσφορά του οικοτουρισμού στο άτομο, το οποίο έστω και για λίγο απομακρύνεται από το εμπορευματοποιημένο πλαίσιο των διακοπών και καλλιεργεί την περιβαλλοντική του συνείδηση, ο οικοτουρισμός μπορεί να αποφέρει τεράστια οικονομικά οφέλη ειδικά σε μία χώρα όπως η Ελλάδα που βασίζεται οικονομικά στον τουρισμό και διαθέτει απαράμιλλη φυσική ομορφιά.

Πιο συγκεκριμένα η χώρα μας έχει 419 περιοχές Natura 2000 και 4 Γεωπάρκα, που ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων, καθώς και 400 υγροτόπους πολλοί από τους οποίους προστατεύονται από τη συνθήκη Ραμσάρ ή ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, υπάρχουν-και με το παραπάνω- οι προϋποθέσεις ανάπτυξης και προώθησης του οικοτουρισμού σύμφωνα πάντα με τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής.

Χαρακτηριστικά θα αναφέρω μια από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειες οικοτουρισμού στη χώρα μας, την οποία λίγοι γνωρίζουν. Το οικοτουριστικό κέντρο της Δαδιάς, που έχει ως σκοπό την ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού, λειτουργεί από το 1994 και αποτελεί ένα από τα πιο λαμπρά παραδείγματα οικολογικού τουρισμού στην Ευρώπη. Το δάσος της Δαδιάς εντάσσεται στις Προστατευόμενες Περιοχές από το 1980 και ένα από τα τελευταία καταφύγια των αρπακτικών πουλιών σε όλη την Ευρώπη. Παρόμοιες προτάσεις μπορούν να βρεθούν και σε άλλες περιοχές της χώρας (Κρήτη, Xίος, Πρέσπες, Πήλιο) η λίστα όμως είναι θλιβερά μικρή, και αυτό γιατί ο οικοτουρισμός αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση (σε μια περίοδο που η Ελλάδα έχει ανάγκη να στραφεί στην ποιότητα και στην πρωτοτυπία) καθώς δεν υπάρχει –για άλλη μια φορά- η οργάνωση που προϋποθέτει μία τέτοια μορφή τουρισμού.

Αντιθέτως χώρες όπως η Αυστρία (χώρα ορεινή χωρίς το πλεονέκτημα της θάλασσας) έχουν αναδείξει και αξιοποιήσει άριστα το φυσικό τους περιβάλλον προσανατολισμένες στον οικοτουρισμό, με τα έσοδα από τον τουρισμό να καλύπτουν το 15% του ΑΕΠ.

Ως παράδειγμα της κατάστασης στη χώρα μας αναφέρω το άρθρο του κ. Φοίβου Τσαρβόπουλου,  http://www.visitkythera.gr/, που εξηγεί πως τα Κύθηρα, αν και έχουν τις προϋποθέσεις να αποτελέσουν κέντρο οικοτουρισμού, και οι ιδέες δεν λείπουν, τα πρακτικά προβλήματα είναι μάλλον ανυπέρβλητα. «Δίκτυο επιχειρηματιών οικοτουρισμού δεν υπάρχει, η Παλαιόχωρα δεν είναι αναπαλαιωμένη, τα μονοπάτια δεν είναι σηματοδοτημένα, τα φαγητά μαγειρεύονται σπανιότατα με ντόπια προϊόντα και βεβαίως δεν υπάρχουν καθόλου μέσα μαζικής μεταφοράς,» αναφέρει μεταξύ άλλων.

Σε όλα αυτά θα προσθέσω την έλλειψη χρηματοδότησης, ενημέρωσης, επαρκούς νομοθεσίας αλλά και συνεργασίας μεταξύ των φορέων (τουριστικά γραφεία-ξενοδοχειακές μονάδες- φορείς διαχείρισης- ντόπιοι).Επιπλέον ο οικοτουρισμός απαιτεί μεταξύ άλλων τη σύνταξη αυστηρών προδιαγραφών, την εφαρμογή οικοτουριστικής πολιτικής και τη δημιουργία υποδομών.

Κλείνοντας αναρωτιέμαι πόσο απέχει τελικά το ιδεατό από την εφαρμογή και τι φταίει για αυτό. Ας αναλογιστούμε πόσες σχολικές εκδρομές θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο πλαίσιο του οικοτουρισμού, πόσες παιδικές κατασκηνώσεις θα μπορούσαν να έχουν αυτόν τον προσανατολισμό και πόσοι ξένοι φυσιολάτρες θα έρχονταν στην Ελλάδα για να απολαύσουν τις φυσικές της ομορφιές.

Όσο για μας, ας ψάξουμε ίσως αυτό το καλοκαίρι κάτι λιγότερο εμπορικό, κάτι που θα μας δώσει την ευκαιρία ανανεωθούμε και μέσα από τη συναναστροφή μας με τη φύση να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας και να ξεχάσουμε τον αγχώδη τρόπο ζωής.

O δρόμος δεν είναι εύκολος και αντιτίθεται σε συμφέροντα και νοοτροπίες που παγιώθηκαν εδώ και καιρό, είναι στο χέρι μας όμως να πιστέψουμε σε αυτό και να στραφούμε στη δημιουργικότητα και την αυθεντικότητα, που τόσο μας λείπει.

Τσάγκαρη Μαρούλα, Βιολόγος 

Bιβλιογραφία: http://ecoclub.com/dadia/
 http://www.oikipa.gr/