Ορυκτολογική δέσμευση του CO2 : τα ορυκτά έχουν τη λύση για την κλιματική αλλαγή;

H φυσική αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε ορυκτολογικούς σχηματισμούς βασικών (βασάλτης, γάββρος, δολερίτης ή διαβάσης) και υπερβασικών (περιδοτίτης, δουνίτης) εκρηξιγενών πετρωμάτων αλλά και των ορυκτών που τα απαρτίζουν (ολιβίνης, φορστερίτης, πυρόξενος, σερπεντίνης, τάλκης, βολλαστονίτης κλπ) είναι γνωστή στους γεωχημικούς ως μια φυσική διαδικασία εκατομμυρίων ετών. Τα βασικά και υπερβασικά πετρώματα χαρακτηρίζονται από τη χαμηλή περιεκτικότητά τους σε διοξείδιο του πυρίτιου (SiO2), βασικά (SiO2 45-52%) , υπερβασικά (SiO2 < 45%) και ενίοτε την σημαντική περιεκτικότητά τους σε σίδηρο και μαγνήσιο, η οποία εντοπίζεται στα επονομαζόμενα σιδηρομαγνησιούχα (ή φεμικά) ορυκτά.

Σήμερα με το ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα συσσώρευσης του CO2 στην ατμόσφαιρα και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, το θέμα της ορυκτολογικής δέσμευσης (mineral sequestration) έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών και προτάσεων που αφορούν ακόμα και την Ελλάδα, η οποία διαθέτει τέτοια πετρώματα και ορυκτά.

Σύμφωνα με ερευνητές του Παρατηρητηρίου της Γης στο πανεπιστήμιο Κολούμπια των ΗΠΑ, ενας βράχος από περιδοτίτη που βρίσκεται στο Ομάν της Αραβικής χερσονήσου, όταν έρθει σε επαφή με το CO2, το μετατρέπει σε στερεά ορυκτά, όπως ασβεστόλιθο ή μάρμαρο. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι μόνο ο περιδοτίτης του Ομάν απορροφά με φυσικό τρόπο από την ατμόσφαιρα μέχρι και 100 χιλιάδες τόνους άνθρακα ετησίως.

Φυσικά δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Ο περιδοτίτης είναι το πιο κοινό πέτρωμα στο «μανδύα» της Γης, το στρώμα ακριβώς κάτω από τον επιφανειακό φλοιό (αρχίζει σε βάθος 20 χλμ περίπου). Όμως, μετά από τις συγκρούσεις των τεκτονικών πλακών, εμφανίζεται και στην επιφάνεια, όπως στην περίπτωση του Ομάν, στα νησιά Παπούα Νέα Γουινέα και Καληδονία του Ειρηνικού ωκεανού, κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής και της δυτικής Ελλάδας, καθώς και σε μικρότερες ποσότητες στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Ο καθηγητής γεωχημείας R.D.Schuiling του Πανεπιστημίου Ουτρέχτης, έχει προτείνει τη χρήση τεχνητών νησίδων από ολιβίνη για την παγίδευση του CO2 σε ελλαδικές περιοχές όπου αυτό εκλύεται με φυσικό τρόπο λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας πχ. στο Παλαιοχώρι της νήσου Μήλου, είτε στην Νίσυρο της Δωδεκανήσου. Επιπλέον, ο Ολλανδός καθηγητής υποδεικνύει την χρήση της παραγόμενης θερμότητας λόγω της εξωθερμικής αντίδρασης μεταξύ CO2, νερού και ολιβίνη για τουριστική εκμετάλλευση, αν κατασκευαστούν μικρές τεχνητές λίμνες ή πίδακες απ’όπου θα αναβλύζει ζεστό νερό πάνω στις υπάρχουσες τεχνητές νησίδες του ολιβίνη.

Δεδομένου ότι τοσο το Πρωτόκολλο του Κυότο όσο και οι απορρέουσες από αυτό εθνικές διατάξεις, δεν διακρίνουν μεταξύ φυσικών και ανθρωπογενών εκπομπών CO2, η ενδεχόμενη υλοποίηση μιας τέτοιας πρότασης θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι εκπληρώνει μέρος των υποχρεώσεων της Ελλάδας στα πλαίσια του πρωτοκόλλου. Επισημαίνεται εδώ ότι, πέραν των τεχνικών θεμάτων που αφορούν μια τέτοια εφαρμογή, θα πρέπει να αναζητηθούν πρόσθετα δεδομένα σχετικά με τις ποσότητες του CO2 που εκλύονται ετησίως από την ηφαιστειακή δραστηριότητα στις προαναφερθείσες θέσεις (και γενικότερα σε ολο τον ελλαδικό χώρο) και με πιο βαθμό κινητικής απόδοσης μπορεί να λειτουργήσει η προτεινόμενη μέθοδος σε συνάρτηση φυσικά και με την εφαρμοζόμενη κλίμακα, στοιχεία που μέχρι σήμερα δεν είναι διαθέσιμα.

Δείτε πλήρες άρθρο Πέτρου Τζεφέρη στο Ενημερωτικό του ΤΕΕ, τεύχος 2542, σελ. 56-57