Εγώ και ο εκατοστός πίθηκος...

[του Τζεφέρη Πέτρου] [by Tzeferis Petros]

 Σχεδόν πάντα, οι φίλοι και γνωστοί με ρωτούν "και γιατί ταλαιπωρείσαι βρε παιδί μου με τα γραψίματα και τις ιστοσελίδες; δεν σου φτάνουν ολα όσα έχεις να ασχολείσαι καθημερινά; τι βγάζεις από αυτό, τί κερδίζεις;"

Θα απαντήσω λοιπόν εμμέσως πλην σαφώς.

Το 1952, ή  καλύτερα ανάμεσα στο 1952 και το 1958,  οι επιστήμονες εκτέλεσαν ένα πρωτοποριακό για την εποχή πείραμα στο νησί Koshima της Ιαπωνίας. Σύμφωνα με το βιλίο του Ken Keyes  "Ο εκατοστός πίθηκος", οι επιστήμονες παρακολουθώντας την συμπεριφορά πιθήκων που ζούσαν εκεί δοκίμασαν να τους ταίσουν με γλυκοπατάτες πασπαλισμένες με άμμο και λάσπη. Οι γλυκοπατάτες άρεσαν στους πιθήκους αλλά τους δυσαρεστούσε η βρωμιά της λάσπης. Οταν μια μικρή πιθηκίνα ανακάλυψε πως μπορούσε να πλένει τις γλυκοπατάτες στο κοντικό ποταμάκι πριν τις φάει, έδειξε το τέχνασμα αυτό στους συντρόφους της και σιγά σιγά η "καινοτομία" υιοθετήθηκε από αρκετούς πιθήκους, όχι ομως από όλους.

 Φανταστείτε την έκπληξη των επιστημόνων, όταν παρατήρησαν ότι, όταν ένας συγκεκριμένος αριθμός πιιθήκων που υιοθέτησαν την καινοτομία ξεπεράστηκε κατά έναν ακόμη πίθηκο, τότε αυτόματα όλοι οι πίθηκοι άρχισαν να πλένουν τις πατάτες τους. Μόλις λοιπόν και ο πίθηκος αυτός, ο έστω εκατοστός πίθηκος, έμαθε πώς να ξεπλένει τη γλυκοπατάτα του προτού τη φάει, τότε συνέβη ένα μεγάλο άλμα συνείδησης.   Hundredth monkey effect

Μάλιστα, τα επόμενα χρόνια, η καινοτομία επεκτάθηκε  και σε άλλα νησιά και υιοθετήθηκε και από άλλες κατηγορίες πιθήκων. Ο οριακός αυτός αριθμός των πιθήκων που, όταν ξεπεράστηκε, όλα άλλαξαν ακαριαία, ονομάστηκε κρίσιμη μάζα.  

Αυτό το πείραμα, αν κανείς το δει θετικά (διότι υπάρχει και η αρνητική πλευρά του)  προσθέτει κουράγιο σε καθένα από εμάς που δίνει το μοναχικό αγώνα στη ζωή. Αν καθένας που ανακαλύπτει κάτι νέο ή απλά κατέχει μια συγκεκριμένη  γνώση, επιλέγει να την διαδίδει προς τα έξω, αυτή η γνώση δεν μένει στον κύκλο των ολίγων. Όταν μάλιστα αρχίζει να αυξάνει ο αριθμός των ανθρώπων που γνωρίζουν και δημιουργηθεί ένα κρίσιμο πλήθος, τότε δημιουργείται μία δύναμη και η γνώση των λίγων μετατρέπεται σε γνώση για όλους. Και τότε γεννιέται μια ελπίδα...

Πιστεύω ότι ο άνθρωπος δεν θα πρέπει να απεμπολεί αυτήν την ελπίδα. Την ελπίδα να είναι αυτός ο κρίσιμος 100ος, η «ακαριαία θρυαλλίδα» που θα πυροδοτήσει μια γενικότερη αλλαγή στην κοινωνία των ανθρώπων. Κι ας μην είναι αυτός που ανακαλύπτει  την "καινοτομία". Κι ας ειναι αυτός που απλώς θα συμπληρώσει την κρίσιμη μάζα...

 Ισως μάλιστα κάποτε να καταφέρουμε να περάσουμε από την ατομική συνείδηση του απομονωτισμού και του φόβου και να κάνουμε  συνειδησιακά άλματα  προς μία πανανθρώπινη συνείδηση  που δεν θα αφορά μόνο τις ...γλυκοπατάτες που καθαρίζουμε αλλά θα αφορά περισσότερο ουσιαστικά πράγματα: τη βιωσιμότητα, την βιώσιμη ανάπτυξη, τον αξιοβίωτο βίο. Την ειρήνη και την ανιδιοτέλεια.  Αλματα που θα υπερβαίνουν τον σημερινό πολιτισμό μας του εγωιστικού γονιδίου,  της ατομικότητας και του ανταγωνισμού...

Οπως έχω γράψει πολλές φορές, τα πλανητικά προβλήματα, απαιτούν και πλανητικές λύσεις αλλά και εναύσματα και πολιτικές που μπορούν να εξαπλωθούν επίσης πλανητικά. H ένοια της βιωσιμότητας θα πρέπει να περάσει οριζόντια και στους πολίτες. Αν η «θρυαλλίδα» της λύσης προκύψει μέσα από την κεντρική πολιτική σκηνή ή από τα ΜΜΕ ή από την «πράσινη επιχειρηματικότητα» ή από το «πέλαγος» των κοινοπραξιών των ιντερνετικών ΜΚΟ για το περιβάλλον και την άμεση ηλεκτρονική δημοκρατία που προτείνουν ορισμένοι, τελικά δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. 

Αρκεί ο πολίτης να βγει κερδισμένος. Πάντως, η λύση φαίνεται να περνάει μέσα από το διαδίκτυο το οποίο ως το μόνο απόλυτα πλανητικό επικοινωνιακό εργαλείο που δεν χειραγωγείται (τουλάχιστον εύκολα), μπορεί να «αθροίζει» αποτελεσματικά τις προσπάθειες είτε ατομικές είτε συλλογικές, είτε «αθώες» είτε «ένοχες», σε έναν κοινό σκοπό: την αφύπνιση του κόσμου.

Να γιατί "ταλαιπωρούμαι" λοιπόν...

• Βιωσιμότητα (sustainability): η μεγαλύτερη πρόκληση του καιρού μας..
• Η Κατάσταση του Κόσμου : από τον καταναλωτισμό στην αειφορία
• Sustainable Civilization:the last utopia?
• Με στόχο τον Πολιτισμό της Βιωσιμότητας (towards sustainability...)