Μπορούμε λοιπόν να αποτελέσουμε το Ευρωπαϊκό Eldorado των σπανίων γαιών;
Η Κίνα ελέγχει το 95% της παγκόσμιας παραγωγής σπανίων γαιών. Οι κύριες χώρες παραγωγής κατά το 2010 ήταν: Κίνα (130.000 τόνοι), Ινδία (2.700 τόνοι), Βραζιλία (550 τόνοι) και Μαλαισία (350 τόνοι). Αδιευκρίνιστη ήταν η παραγωγή στις ΗΠΑ, Ρωσία, Αυστραλία (πιθανά αποθέματα 5 εκατ. τόνοι) και Νότια Αφρική (πιθανά αποθέματα 1 εκατ. τόνοι). Κοιτάσματα έχουν επιβεβαιωθεί σε Καναδά, Βιετνάμ, Τασμανία κλπ.
Η Κίνα ελέγχει πλήρως την παραγωγική και εμπορική αλυσίδα σπανίων γαιών, από την έρευνα, την εξόρυξη και την παραγωγική επεξεργασία, μέχρι την διαδικασία εμπλουτισμού, μεταλλουργίας και διάθεσης των τελικών βιομηχανικών προϊόντων. Από την πλευρά της η Ευρώπη στερείται προς το παρόν δικών της αποθεμάτων και σχετικής μεταλλουργικής βιομηχανίας με αποτέλεσμα να εισάγει από την Κίνα το 90 % πρώτων υλών και μετάλλων σπανίων γαιών. Την ίδια στιγμή η αποθεματική και παραγωγική ενίσχυση μέσω της ανακύκλωσης είναι ελάχιστη, αφού ο βαθμός αξιοποίησης της βρίσκεται σήμερα κάτω από 1 %.
Στην Ευρώπη έχουν επιβεβαιωθεί ελάχιστα κοιτάσματα ενώ το κρίσιμο στοίχημα της καθετοποιημένης αξιοποίησης τους στην Ευρώπη μοιάζει μάλλον κάτι που θα χρειαστεί πολλά χρόνια ακόμη. Η Ελλάδα, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Γροιλανδία είναι οι πέντε χώρες που αναμένεται σε επόμενο στάδιο να στηρίξουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία, παράγοντας σπάνιες γαίες. Συγκεκριμένα, η Γροιλανδία διαθέτει τα πλουσιότερα κοιτάσματα σπανίων γαιών εκτός Κίνας. Η Ε.Ε. μέσα από την ειδική σχέση της Γροιλανδίας με την Δανία προσπαθεί να πάρει τον έλεγχο αλλά μάλλον φαίνεται να χάνει το "παιχνίδι”. Ήδη τα δύο μεγάλα μεταλλευτικά έργα εκεί ελέγχονται από αυστραλιανές εταιρίες, ενώ πρόσφατα η τοπική κυβέρνηση υπόγραψε ειδική συμφωνία με τη Κίνα, θεωρώντας ότι έτσι επιταχύνεται η αξιοποίησή τους.
Οπως γράφει ο συνάδελφος Ν. Αρβανιτίδης, οι τρέχουσες επενδυτικές κινήσεις στην Ευρώπη, και συγκεκριμένα αυτές της Γροιλαδίας, της Σουηδίας, της Νορβηγίας και της Φινλανδίας βρίσκονται σε ένα προηγμένο στάδιο κοιτασματολογικής εξέλιξης, αλλά παρουσιάζουν σημαντική τεχνολογική υστέρηση με αποτέλεσμα την μεγάλη καθυστέρηση έναρξης των παραγωγικών σταδίων μεταλλευτικής εξόρυξης και μεταλλουργίας. Ένας λόγος μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι μικρές και μικρομεσαίες καναδικές και αυστραλιανές μεταλλευτικές εταιρίες που έχουν αναλάβει τις επενδύσεις αδυνατούν να αναδείξουν και να εφαρμόσουν τις κατάλληλες τεχνολογίες μεταλλουργίας, αλλά και να διαχειριστούν τους όποιους κοινωνικούς ενδοιασμούς, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται από την προοπτική της καθετοποιημένης παραγωγής. Δεν διαθέτουν με άλλα λόγια την οικονομική εγκυρότητα ούτε τα απαραίτητα διαπιστευτήρια κατοχύρωσης κοινωνικής ευθύνης.Υπάρχουν ενδεχόμενα σχέδια για πιθανή μεταφορά των μεταλλευμάτων ή/και συμπυκνωμάτων στις μεταλλουργίες της Κίνας, εξέλιξη που εφόσον ισχύσει δεν θα αλλάξει το σημερινό καθεστώς στην Ευρώπη.
Η Ελλαδα διαθέτει επίσης αρκετά υποσχόμενα κοιτάσματα, παρότι δεν ανήκουν στους δυναμικότερους κοιτασματολογικούς τύπους. Υπάρχουν σπάνια μέταλλα/γαίες στην Ελλάδα;
Για παράδειγμα, η Θράκη έχει μαγματικά πετρώματα τα οποία εκ της φύσεώς τους είναι πλούσια σε σπάνιες γαίες. Επιπλέον στην παράκτια ζώνη Αν. Μακεδονίας-Θράκης εκβάλουν τα ποτάμια (Στρυμόνας, Νέστος, Έβρος), τα οποία αποθέτουν στις εκβολές τους υλικά από τα παραπάνω πετρώματα δημιουργώντας εμπλουτισμένα αποθέματα σπάνιων γαιών.Επειδή τα υλικά αυτά είναι μεγάλου ειδικού βάρους, δεν μεταφέρονται σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές, με αποτέλεσμα να βρίσκονται εντός των χωρικών υδάτων. Με βάση όλα αυτά, δεν αποτελεί έκπληξη ότι υψηλές συγκεντρώσεις Σπανίων Γαιών στην παράκτια ζώνη από την Καβάλα μέχρι τον Έβρο έχουν διαπιστωθεί ήδη από τη δεκαετία του '80 από έρευνες που διεξήγε τότε το ΙΓΜΕ (για την ανεύρεση τιτανίου και ζιρκονίου).
Με μια σειρά από πρωτοβουλίες (όπως οι: Raw Materials Initiative, European Innovation Partnership on Raw Materials) και στρατηγικές (Europe 2020 Strategy) η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κρίση επενδύοντας στην Έρευνα και Ανάπτυξη με την ισχυρή συμμετοχή της βιομηχανίας. Για τον λόγο αυτό, ξεκίνησε το Ανταγωνιστικό Πρόγραμμα EURARE (European Rare Earths Project), στο οποίο μετέχουν πλήθος γεωλογικών ιδρυμάτων, πανεπιστημίων και εταιρειών από 11 ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ των οποίων το ΕΚΒΑΑ/ΙΓΜΕ και το ΕΜΠ) και το οποίο χρηματοδοτείται με περίπου 10 εκατ. ευρώ από κοινοτικούς πόρους του 7ου Προγράμματος Πλαισίου.
Το έργο EURARE άρχισε στις αρχές Ιανουαρίου του 2013 με τη συμμετοχή επτά γεωλογικών ινστιτούτων, έξι μεταλλευτικών εταιρειών, τριών βιομηχανιών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, τεσσάρων επιχειρήσεων τεχνολογικών εφαρμογών και τεσσάρων πανεπιστημίων από ένδεκα χώρες της Ευρώπης, και θα διαρκέσει πέντε χρόνια (2013-2017). Στους τρεις Έλληνες εταίρους, που είναι το ΕΜΠ, το ΙΓΜΕ και η «Αλουμίνιον της Ελλάδος», αντιστοιχεί ποσό της τάξης του 16% της συνολικής χρηματοδότησης, δηλαδή 1,6 εκατ. ευρώ.
Μπορούμε λοιπόν να αποτελέσουμε το Ευρωπαϊκό Eldorado των σπανίων γαιών; Είναι στόχος μας να γεμίσουμε με βυθοκόρους όλη την παράλια ζώνη και τις παράκτιες υποθαλάσσιες αποθέσεις μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης; Οχι φυσικά. Ας μην υπερβάλλουμε όπως συνήθως! Πέραν της επιβεβαίωσης των κοιτασμάτων, αυτά πρέπει να διαθέτουν την απαιτούμενη ικανή περιεκτικότητα ώστε -κατόπιν ενδεχομένως και εμπλουτισμού- να καθίστανται εκμεταλλεύσιμα. Κι αυτό απαιτεί συστηματική δειγματοληψία και εργαστηριακή έρευνα. Οι ελληνικές μεταλλοφορίες σπανίων γαιών, αξίζουν τη διενέργεια περαιτέρω έρευνας. Αυτό πρέπει να είναι το εμβληματικό μήνυμα. Συγκρατημένη αισιοδοξία ναι, όχι όμως ανακριβείς πληροφορίες και αβάσιμες υπερβολές. Αλλωστε τα τρία μεγάλα διακυβεύματα παραμένουν: το διακύβευμα προστασίας του περιβάλλοντος, το διακύβευμα των ανταλλαγμάτων και το γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό διακύβευμα. Δείτε στο παρακάτω link τις παρατηρήσεις του Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου για το θέμα.
Η Κίνα ελέγχει πλήρως την παραγωγική και εμπορική αλυσίδα σπανίων γαιών, από την έρευνα, την εξόρυξη και την παραγωγική επεξεργασία, μέχρι την διαδικασία εμπλουτισμού, μεταλλουργίας και διάθεσης των τελικών βιομηχανικών προϊόντων. Από την πλευρά της η Ευρώπη στερείται προς το παρόν δικών της αποθεμάτων και σχετικής μεταλλουργικής βιομηχανίας με αποτέλεσμα να εισάγει από την Κίνα το 90 % πρώτων υλών και μετάλλων σπανίων γαιών. Την ίδια στιγμή η αποθεματική και παραγωγική ενίσχυση μέσω της ανακύκλωσης είναι ελάχιστη, αφού ο βαθμός αξιοποίησης της βρίσκεται σήμερα κάτω από 1 %.
Στην Ευρώπη έχουν επιβεβαιωθεί ελάχιστα κοιτάσματα ενώ το κρίσιμο στοίχημα της καθετοποιημένης αξιοποίησης τους στην Ευρώπη μοιάζει μάλλον κάτι που θα χρειαστεί πολλά χρόνια ακόμη. Η Ελλάδα, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Γροιλανδία είναι οι πέντε χώρες που αναμένεται σε επόμενο στάδιο να στηρίξουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία, παράγοντας σπάνιες γαίες. Συγκεκριμένα, η Γροιλανδία διαθέτει τα πλουσιότερα κοιτάσματα σπανίων γαιών εκτός Κίνας. Η Ε.Ε. μέσα από την ειδική σχέση της Γροιλανδίας με την Δανία προσπαθεί να πάρει τον έλεγχο αλλά μάλλον φαίνεται να χάνει το "παιχνίδι”. Ήδη τα δύο μεγάλα μεταλλευτικά έργα εκεί ελέγχονται από αυστραλιανές εταιρίες, ενώ πρόσφατα η τοπική κυβέρνηση υπόγραψε ειδική συμφωνία με τη Κίνα, θεωρώντας ότι έτσι επιταχύνεται η αξιοποίησή τους.
Οπως γράφει ο συνάδελφος Ν. Αρβανιτίδης, οι τρέχουσες επενδυτικές κινήσεις στην Ευρώπη, και συγκεκριμένα αυτές της Γροιλαδίας, της Σουηδίας, της Νορβηγίας και της Φινλανδίας βρίσκονται σε ένα προηγμένο στάδιο κοιτασματολογικής εξέλιξης, αλλά παρουσιάζουν σημαντική τεχνολογική υστέρηση με αποτέλεσμα την μεγάλη καθυστέρηση έναρξης των παραγωγικών σταδίων μεταλλευτικής εξόρυξης και μεταλλουργίας. Ένας λόγος μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι μικρές και μικρομεσαίες καναδικές και αυστραλιανές μεταλλευτικές εταιρίες που έχουν αναλάβει τις επενδύσεις αδυνατούν να αναδείξουν και να εφαρμόσουν τις κατάλληλες τεχνολογίες μεταλλουργίας, αλλά και να διαχειριστούν τους όποιους κοινωνικούς ενδοιασμούς, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται από την προοπτική της καθετοποιημένης παραγωγής. Δεν διαθέτουν με άλλα λόγια την οικονομική εγκυρότητα ούτε τα απαραίτητα διαπιστευτήρια κατοχύρωσης κοινωνικής ευθύνης.Υπάρχουν ενδεχόμενα σχέδια για πιθανή μεταφορά των μεταλλευμάτων ή/και συμπυκνωμάτων στις μεταλλουργίες της Κίνας, εξέλιξη που εφόσον ισχύσει δεν θα αλλάξει το σημερινό καθεστώς στην Ευρώπη.
Η Ελλαδα διαθέτει επίσης αρκετά υποσχόμενα κοιτάσματα, παρότι δεν ανήκουν στους δυναμικότερους κοιτασματολογικούς τύπους. Υπάρχουν σπάνια μέταλλα/γαίες στην Ελλάδα;
Για παράδειγμα, η Θράκη έχει μαγματικά πετρώματα τα οποία εκ της φύσεώς τους είναι πλούσια σε σπάνιες γαίες. Επιπλέον στην παράκτια ζώνη Αν. Μακεδονίας-Θράκης εκβάλουν τα ποτάμια (Στρυμόνας, Νέστος, Έβρος), τα οποία αποθέτουν στις εκβολές τους υλικά από τα παραπάνω πετρώματα δημιουργώντας εμπλουτισμένα αποθέματα σπάνιων γαιών.Επειδή τα υλικά αυτά είναι μεγάλου ειδικού βάρους, δεν μεταφέρονται σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές, με αποτέλεσμα να βρίσκονται εντός των χωρικών υδάτων. Με βάση όλα αυτά, δεν αποτελεί έκπληξη ότι υψηλές συγκεντρώσεις Σπανίων Γαιών στην παράκτια ζώνη από την Καβάλα μέχρι τον Έβρο έχουν διαπιστωθεί ήδη από τη δεκαετία του '80 από έρευνες που διεξήγε τότε το ΙΓΜΕ (για την ανεύρεση τιτανίου και ζιρκονίου).
Με μια σειρά από πρωτοβουλίες (όπως οι: Raw Materials Initiative, European Innovation Partnership on Raw Materials) και στρατηγικές (Europe 2020 Strategy) η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κρίση επενδύοντας στην Έρευνα και Ανάπτυξη με την ισχυρή συμμετοχή της βιομηχανίας. Για τον λόγο αυτό, ξεκίνησε το Ανταγωνιστικό Πρόγραμμα EURARE (European Rare Earths Project), στο οποίο μετέχουν πλήθος γεωλογικών ιδρυμάτων, πανεπιστημίων και εταιρειών από 11 ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ των οποίων το ΕΚΒΑΑ/ΙΓΜΕ και το ΕΜΠ) και το οποίο χρηματοδοτείται με περίπου 10 εκατ. ευρώ από κοινοτικούς πόρους του 7ου Προγράμματος Πλαισίου.
Το έργο EURARE άρχισε στις αρχές Ιανουαρίου του 2013 με τη συμμετοχή επτά γεωλογικών ινστιτούτων, έξι μεταλλευτικών εταιρειών, τριών βιομηχανιών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, τεσσάρων επιχειρήσεων τεχνολογικών εφαρμογών και τεσσάρων πανεπιστημίων από ένδεκα χώρες της Ευρώπης, και θα διαρκέσει πέντε χρόνια (2013-2017). Στους τρεις Έλληνες εταίρους, που είναι το ΕΜΠ, το ΙΓΜΕ και η «Αλουμίνιον της Ελλάδος», αντιστοιχεί ποσό της τάξης του 16% της συνολικής χρηματοδότησης, δηλαδή 1,6 εκατ. ευρώ.
Μπορούμε λοιπόν να αποτελέσουμε το Ευρωπαϊκό Eldorado των σπανίων γαιών; Είναι στόχος μας να γεμίσουμε με βυθοκόρους όλη την παράλια ζώνη και τις παράκτιες υποθαλάσσιες αποθέσεις μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης; Οχι φυσικά. Ας μην υπερβάλλουμε όπως συνήθως! Πέραν της επιβεβαίωσης των κοιτασμάτων, αυτά πρέπει να διαθέτουν την απαιτούμενη ικανή περιεκτικότητα ώστε -κατόπιν ενδεχομένως και εμπλουτισμού- να καθίστανται εκμεταλλεύσιμα. Κι αυτό απαιτεί συστηματική δειγματοληψία και εργαστηριακή έρευνα. Οι ελληνικές μεταλλοφορίες σπανίων γαιών, αξίζουν τη διενέργεια περαιτέρω έρευνας. Αυτό πρέπει να είναι το εμβληματικό μήνυμα. Συγκρατημένη αισιοδοξία ναι, όχι όμως ανακριβείς πληροφορίες και αβάσιμες υπερβολές. Αλλωστε τα τρία μεγάλα διακυβεύματα παραμένουν: το διακύβευμα προστασίας του περιβάλλοντος, το διακύβευμα των ανταλλαγμάτων και το γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό διακύβευμα. Δείτε στο παρακάτω link τις παρατηρήσεις του Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου για το θέμα.
Πάντα με την ίδια επωδό: η εκμετάλλευση ορυκτών δεν αποτελεί αυτοσκοπό και γι' αυτό -όταν γίνεται- πρέπει να γίνεται όχι απλώς με «κάποιες» περιβαλλοντικές αναστολές αλλά με ασφαλή διαχείριση των κινδύνων και του περιβάλλοντος καθώς και των αποβλήτων που παράγονται. Διαφορετικά η ανάπτυξη δεν είναι βιώσιμη, αξιοβίωτη αλλά ..αβίωτη. Δείτε εδώ τι εννοώ.
[του Πέτρου Τζεφέρη, ο χάρτης από την Ημερησία]
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Προσβλέπω σε έναν ευπρεπή διάλογο χωρίς κακόβουλα και υβριστικά σχόλια που προσβάλλουν την αισθητική μας αλλά κι εκείνη της ελληνικής γλώσσας. Εντούτοις, όλα τα σχόλια δημοσιεύονται!