Οταν ο πρωτογενής τομέας χτυπάει την πόρτα των πολιτών...

[του Τζεφέρη Πέτρου] [by Dr. Τzeferis Peter]

Γιατί όταν η ανάπτυξη κτυπάει την πόρτα τους, οι πολίτες απαντούν: «όχι ευχαριστώ, δεν θα πάρω» ή «ναι, αλλά όχι στην αυλή μου, ας πάει παραπέρα;”

Η κοινωνία σήμερα προσδοκά από την οποιαδήποτε επιχειρούμενη δραστηριότητα να λαμβάνει υπόψιν πρωτίστως τις ανάγκες των πολιτών, όπου λαμβάνει χώρα η δραστηριότητα. Συνεπώς, η έννοια τόσο της κερδοφορίας όσο και εκείνη της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) πρέπει να προσεγγίζεται με ένα ευρύτερο πνεύμα που συνδέεται στενά με την βιώσιμη ανάπτυξη καθώς ενσωματώνει τον οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο των δραστηριοτήτων.

Ο κόσμος, οι τοπικές κοινωνίες, ειδικότερα στον τόπο μας, αμφισβητούν ο,τιδήποτε:

· Γίνεται προσπάθεια να τους επιβληθεί ως «μαύρο κουτί», έτσι χωρίς δημόσιο εποικοδομητικό διάλογο, μη έχοντας την παραμικρή πεποίθηση ότι θα τηρηθούν οι εγκεκριμένες μελέτες, μη συμμετέχοντας σε όλες τις διαδικασίες που αφορούν ή θίγουν το άμεσο περιβάλλον τους.

· Δεν συσχετίζεται άμεσα οικονομικά και εργασιακά με την τοπική κοινωνία άρα έλκει συμφέροντα από αλλού

· Εχει ήδη δοκιμαστεί και δεν έχει συναρτήσει την παρουσία του με το τοπικό όφελος. Σε αυτήν την περίπτωση μάλιστα όπου υπάρχει βεβαρημένο παρελθόν η αντίδραση είναι μεγαλύτερη και γενικευμένη.

Επίσης, οι τοπικές κοινωνίες φαίνεται ότι δεν είναι ακόμη σε θέση να συσχετίσουν το εικαζόμενο συμφέρον τους με το εθνικό και παγκόσμιο συμφέρον, ώστε να δουν θετικά μια επένδυση, μόνο και μόνο χάρις σε μια τέτοια συσχέτιση. Αντίθετα, με ευκολία κάνουν την ως άνω συσχέτιση όταν πρόκειται να την απορρίψουν. Οι πολίτες σκέφτονται ατομικά όχι παγκόσμια και αυτό είναι λογικό αποτέλεσμα ιεράρχησης των εκάστοτε αναγκών.

Επιπλέον, μια παλιά -γνωστή από την εποχή του Μοντεσκιέ και της Γαλλικής επανάστασης- συνιστώσα της δημοκρατίας, φαίνεται να επανακάμπτει σήμερα. Είναι η «αντι-δημοκρατία», η τάση των πολιτών να θέτουν υπό διαρκή κατηγορία την εξουσία. Υπάρχει μια ασυμμετρία ανάμεσα στην ικανότητα να εμποδίζουμε και στην ικανότητα να δρούμε στη δημοκρατία. Είναι πράγματι πολύ πιο εύκολο να πετυχαίνουμε αποτελέσματα όταν διαφωνούμε και αντιδρούμε, από όσο είναι να κατορθώνουμε να υλοποιούμε θετικές και εποικοδομητικές προτάσεις. Αν, για παράδειγμα, κατορθώσουμε να μπλοκάρουμε μια απόφαση της εξουσίας, βλέπουμε αμέσως τα αποτελέσματα της δράσης μας, ενώ για να προωθήσουμε λ.χ. μια νέα νομοθετική ρύθμιση, χρειάζεται περισσότερος χρόνος προκειμένου να δούμε κάποιο αποτέλεσμα.

Οι «αντι-δημοκρατικές» δραστηριότητες έχουν πάντα έναν αμφίσημο χαρακτήρα. Από τη μια μεριά αυτές μπορεί να είναι πολύ χρήσιμες και να ενισχύουν τη δημοκρατία, λειτουργώντας ως ένα θετικό ερέθισμα. Από την άλλη μεριά ωστόσο μπορεί και να αποδυναμώσουν τη δημοκρατία τροφοδοτώντας την αντιπολιτική. Η θετική «αντι-δημοκρατία» υποβάλλει την εξουσία σε έλεγχο και σε κριτική, που την υποχρεώνουν να υλοποιεί καλύτερα την αποστολή της στην υπηρεσία της κοινωνίας.

Η αρνητική «αντιδημοκρατία», αντίθετα, μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στην εξουσία και την κοινωνία και διευρύνει την απόσταση ανάμεσα στους πολίτες και τους πολιτικούς καθιστώντας την εξουσία όλο και πιο απόμακρη και επομένως άπιαστη. Η ριζική κριτική της εξουσίας δεν παράγει μια κοινωνική οικειοποίησή της, αλλά μια κατάσταση στην οποία οι πολίτες αποξενώνονται όλο και περισσότερο από τις δημοκρατικές διαδικασίες.

Τα παραπάνω ισχύουν για οποιοδήποτε αναπτυξιακό τομέα της πρωτογενούς παραγωγής, οι οποίοι θεωρούνται κατεξοχήν αντι-οικολογικοί. Την γεωργία που «λεηλατεί» τα υδάτινα αποθέματα, την αλιεία που «ξυρίζει» το γόνο από το βυθό, τον ενεργειακό τομέα των ορυκτών ανθράκων, τις ΑΠΕ (αιολικά και Φ/Β πάρκα), τους ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ, τη βιομηχανία, την μεταποίηση. Δεν έχουν ευρεία εφαρμογή στον τομέα των υπηρεσιών (ειδικότερα στον τουρισμό) για λόγους που δεν εξετάζονται εδώ . Οποιοι όμως κι αν είναι οι λόγοι, η ανάπτυξη δεν μπορεί να στηρίζεται σε μονοκαλλιέργεια, ειδικότερα μάλιστα όταν μιλάμε για μονοκαλλιέργεια υπηρεσιών (τριτογενούς τομέα). Πρόκειται δηλ. για στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που δυστυχώς έχει επικρατήσει στον τόπο μας. Εχουμε φθάσει στο σημείο να ….απαξιώνουμε την πρωτογενή παραγωγή παντού και να μιλάμε για την «βαριά βιομηχανία των υπηρεσιών»…Όμως ανάπτυξη χωρίς πρωτογενή παραγωγή δεν μπορεί να υπάρξει… Το αειφόρο τίποτε ούτε τρώγεται ούτε κληροδοτείται στις επόμενες γενιές..

• Ο δεκάλογος μείωσης της κοινωνικής βαρύτητας και αποδοχής του εξορυκτικού κλάδου
• Μεταλλεία στην Ελλάδα και ...αλλού!