Το Ορυκτό και ενεργειακό δυναμικό των Κυκλάδων. Δυνατότητα μεταλλευτικής περιήγησης στις Κυκλάδες

Εγκαταστάσεις επεξεργασίας βιομηχανικών ορυκτών στα Βούδια Μήλου, φωτ. του Π. Τζεφέρη

[του Πέτρου Τζεφέρη] [ by Dr Petros Tzeferis]

Σε νησιά του νομού Κυκλάδων δραστηριοποιούνται, μεταξύ άλλων, μεγάλες εταιρείες εξόρυξης - επεξεργασίας βιομηχανικών ορυκτών αλλά και μαρμάρων και φυσικών λίθων (πέτρας). Πολλά μάλιστα από αυτά διαθέτουν πανευρωπαϊκές και παγκόσμιες περγαμηνές και διακρίσεις διαμορφώνοντας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τόσο για τις Κυκλάδες όσο και για τη Χώρα μας.

Για παράδειγμα, είμαστε πρώτοι στον κόσμο σε παραγωγή του περίφημου περλίτη αλλά και δεύτεροι στον κόσμο (και πρώτοι στην Ευρώπη) στην παραγωγή μπεντονίτη, δύο βιομηχανικά ορυκτά που εξορύσσονται στη Μήλο και έχουν δεκάδες χρήσεις τόσο στην οικοδομή, όσο και στην βιομηχανία αλλά και την περιβαλλοντική τεχνολογία (ονομάζονται πράσινα ορυκτά, green minerals).

Αλλωστε, το ένα τρίτο της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας που παράγεται ετησίως στο σύμπλεγμα των νήσων Μήλου και Κιμώλου οφείλεται στην εξορυκτική δραστηριότητα των παγκοσμίου εμβέλειας βιομηχανικών ορυκτών που διαθέτει.

Το Τσιγκράδο (περλίτης) και η παραλία της Φυριπλάκας,  Μήλος, φωτ. του Π. Τζεφέρη

Η σμύριδα, το γνωστό «σμυρίγλι», που εξορύσσεται εδώ και αιώνες από τα γνωστά σμυριδοχώρια στην ορεινή Νάξο (την Κόρωνο, το Σκαδό, τη Μέση, την Κεραμωτή, την Απείρανθο, το Δανακό κ.α) ιχνηλατεί το μεταλλευτικό παρελθόν αλλά και παρόν της Νάξου. Πέραν της ιστορικής αξίας της σμύριδας για τη Νάξο και όχι μόνο, πρόσφατες μελέτες του ΙΓΜΕ, συμπεραίνουν ότι παρόλο που η Ναξιακή σμύριδα δεν έχει ισχυρή παρουσία στην αγορά τα τελευταία χρόνια, παραμένει ένα μετάλλευμα με υψηλό δυναμικό αξιοποίησης, το οποίο υπό τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας της Νάξου με συμβολή και στη Εθνική οικονομία. Κι αυτό χάρις στην πολύ καλή ποιότητα της Ναξίας σμύριδας αλλά και στην «εμμονή» μας να διατηρήσουμε ενεργή τη δραστηριότητα αυτή!

Υπαίθρια αποθήκη σμύριδας στην Νάξο, φωτ. του Π. Τζεφέρη

Τα μάρμαρα της Νάξου (η παγκοσμίως γνωστή κρυσταλλίνα από την Κυνίδαρο ) και της Τήνου (λευκό αλλά και πράσινο από τον Πύργο και τον Πάνορμο), ο τάλκης της Τήνου, οι φυσικοί-διακοσμητικοί λίθοι άλλων περιοχών των Κυκλάδων (Ανδρος, Σέριφος, Κέα κλπ) αλλά και τα λοιπά βιομηχανικά ορυκτά όπως πχ. ο καολίνης και η ποζολάνη που εξορύσσονται από τη Μήλο και χρησιμοποιούνται τόσο στην τσιμεντοβιομηχανία αλλά και σε άλλες χρήσεις, έρχονται να συμπληρώσουν τον κατάλογο με τις σημαντικότατες Ορυκτές Πρώτες Υλες των Κυκλάδων, οι οποίες συνεισφέρουν διαχρονικά στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της περιοχής και γενικότερα της πατρίδας μας.

Ένα ζήτημα που δεν πρέπει να παραλείψει κανείς αναφορικά με τα νησιά αυτά και ειδικότερα τη Μήλο, είναι η δυνατότητα συνύπαρξης εξόρυξης και τουρισμού, μια δυνατότητα που έχει γίνει πράξη από την πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό συναρτάται οικονομικά με την εξόρυξη. Η συνύπαρξη αυτών των δύο δραστηριοτήτων για δεκαετίες, με κανόνες και αμοιβαίο σεβασμό, αποτελεί σημαντική ευκαιρία ισόρροπης ανάπτυξης αυτών των τόπων με ελαχιστοποίηση της έκθεσης των οικονομιών τους σε απροσδόκητα φαινόμενα καθώς η εξόρυξη αποτελεί δραστηριότητα με συνεχή λειτουργία καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου.

Φυσικά, δεν ξεχάσαμε την γεωθερμία, την ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που έχει προικίσει η φύση τόσο την Μήλο, όσο και την Κίμωλο (και Πολύαιγο) και φυσικά την Σαντορίνη, ως μέρη του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου. Η γεωθερμία, μπορεί να προσθέσει στην ενεργειακή ασφάλεια (με την ηλεκτροπαραγωγή, πεδία υψηλής θερμοκρασίας στην Μήλο-Κίμωλο αλλά και Σαντορίνη), τη δημιουργία θέσεων εργασίας αλλά και άλλες χρήσεις όπως πχ. αγροτικές, αφαλάτωση, τηλεθέρμανση, ιχθυοκαλλιέργειες, λουτροθεραπείες, spa κ.α. εξασφαλίζοντας ενεργειακά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Όλα αυτά θα έχουν θετικότατο αντίκτυπο στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Τα Θειορυχεία Μήλου αποτελούν χώρο με δυνατότητα μεταλλευτικής περιήγησης, φωτ. του Π. Τζεφέρη

Επιπλέον, οι υπάρχουσες γεωλογικές-γεωμορφολογικές δομές αλλά και η αρκετά πλούσια μεταλλευτική ιστορία των Κυκλάδων, διαμορφώνουν εξαιρετική υποδομή για εναλλακτικό τουρισμό. Η Σέριφος και το Μεγάλο Λιβάδι της με τα ορυχεία σιδήρου (και τα γεγονότα της απεργίας των μεταλλωρύχων του 1916, του πρώτου Κιλελέρ όπως λέγεται διότι προηγήθηκε λίγα χρόνια από αυτό), τα ιστορικά σμυριδωρυχεία της Νάξου, τα θειωρυχεία της Μήλου, οι γεωδιαδρομές και τα περιπατητικά μονοπάτια Milo-terranean στη Μήλο, τα εναπομείναντα ορυχεία της Μυκομπάρ της Μυκόνου από όπου εξορυσσόταν ο βαρύτης μέχρι το 1986, τα αρχαία λατομεία (υπόγεια) του περίφημου Παριανού μαρμάρου (του διάφανου «λιχνίτη») στο Μαράθι της Πάρου (από όπου σμιλεύτηκαν ο Ερμής Πραξιτέλη, η Αφροδίτη της Μήλου κλπ) , οι αρχαίοι ημιτελείς Κούροι στον Απόλλωνα και στο Φλεριό της Νάξου, οι σκάλες φόρτωσης της θηραϊκής γης στη Σαντορίνη αλλά και στη Σίφνο κ.α., διαμορφώνουν ένα τοπίο με μεγάλη μνημειακή πυκνότητα Βιομηχανικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς που πρέπει να διατηρηθεί. Αλλά παράλληλα αποτελεί και μια ευκαιρία τουριστικής ανάπτυξης εναλλακτικού χαρακτήρα, της μεταλλευτικής περιήγησης.

H Σύρος θεωρείται η πιο αντιπροσωπευτική τοποθεσία κυανοσχιστόλιθων και εκλογιτών στον κόσμο. Πράγματι, πριν περίπου 170 χρόνια, το 1845, ο Γερμανός γεωλόγος Χάουζμαν ανακάλυψε στη Σύρο ένα ορυκτό με ένα εντυπωσιακό μπλε χρώμα που το ονόμασε γλαυκοφανή (από το γλαυκός + φαίνεσθε, δηλαδή φαίνεται κυανούς). Από τότε, οι σχιστές πέτρες του νησιού που περιείχαν γλαυκοφανή πήραν το όνομα κυανοσχιστόλιθοι. Γενικότερα η Σύρος αποτελεί ένα κόσμημα φυσικού κάλλους στη μέση του Αιγαίου Πελάγους αλλά και ένα γεωλογικό μουσείο ανεκτίμητης επιστημονικής αξίας.

Το Ορυκτό και Ενεργειακό δυναμικό του Αιγαίου αλλά και η διαμόρφωση του Αιγαιοπελαγίτικου τοπίου, που συνδέεται με τον Αιγαιακό μας πολιτισμό δεν είναι τυχαία συμβάντα, όπως άλλωστε εξηγεί στο άρθρο του ο συνάδελφος Δημ. Μπίτζιος.   Οι τεκτονικές πλάκες του νοτιοαιγαιακού χώρου συνδέονται με την ανάπτυξη και την ευημερία της Χώρας μας

Ο πλούτος αυτός, που περιλαμβάνει μεγάλα αποθέματα και νέες προοπτικές εντοπισμού πλούσιων ορυκτών και ενεργειακών πρώτων υλών, εκπληκτικά παραθαλάσσια τοπία σε συνδυασμό με τη μοναδική πολιτιστική και γεωλογική –μεταλλευτική μας κληρονομιά, αποτελεί στοιχείο βιώσιμης αειφόρου ανάπτυξης που μπορεί να συμβάλει στο ξεπέρασμα της οικονομικής κρίσης της χώρας μας.