Eργοστάσιο CCS στο Spremberg της Γερμανίας: burying the problem...

[Δρ. Πέτρου Τζεφέρη][by Dr.Peter Tzeferis]

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΕΕ, ΤΕΥΧΟΣ 2548, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009

Ο πρώτος στον κόσμο πιλοτικός σταθμός ηλεκτρικής ενέργειας που καίει ορυκτά καύσιμα (λιγνίτη) χωρίς να εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα εγκαινιάστηκε πρόσφατα στη Γερμανία, με την ελπίδα ότι η τεχνολογία θα βοηθήσει στο επίκαιρο θέμα του φαινόμενου του θερμοκηπίου. Η τεράστια εγκατάσταση (100 φορές μεγαλύτερη από τη συμβατική) έξω από την κωμόπολη Spremberg (Σπρέμπεργκ) της πρώην Ανατολικής Γερμανίας είναι ο πρώτος θερμοηλεκτρικός σταθμός με δυνατότητα Δέσμευσης και Αποθήκευσης άνθρακα (τεχνολογία CCS, Carbon Capture and Storage), αποτελώντας μέρος ενός φιλόδοξου μεγαλύτερου προγράμματος πιλοτικών σταθμών από την ΕΕ.
Το σύστημα δεσμεύει το CO2 (περίπου 10t CO2/h κάθε ώρα) καθώς και τα λοιπά αέρια, τα οποία παράγονται από την καύση του λιγνίτη και τα συμπιέζει μέχρι να υγροποιηθούν. Το συμπιεσμένο αέριο, μεταφέρεται με βυτιοφόρα στη βόρεια Γερμανία, όπου διοχετεύεται με εισπίεση μέσα σε μια εξαντλημένη πηγή φυσικού αερίου (υπεδαφικός ταμιευτήρας) για μόνιμη αποθήκευση. Ακολουθεί συνεχής παρακολούθηση (monitoring) του αποθηκευμένου υλικού.

Σήμερα, με τη ζήτηση ενέργειας να ανεβαίνει κατακόρυφα, την εμπορία ρύπων να «παρακολουθεί» χωρίς να δρομολογεί λύση για το ουσιαστικό πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών και την πεποίθηση ότι τα ενεργειακά ορυκτά θα συνεχίσουν να συνδράμουν την ηλεκτροπαραγωγή για αρκετά χρόνια ακόμη συναρτώντας με την παρουσία τους τα δύο τρίτα της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας, ο νέος σταθμός αποκτά ιδιαίτερη σημειολογική αξία. Που αφορά όχι μόνο την τυχόν επέκταση του συγκεκριμένου πιλοτικού προγράμματος και σε άλλες περιοχές και χώρες, αλλά γενικότερα την εικόνα της μελλοντικής εκμετάλλευσης των ενεργειακών ορυκτών (γαιάνθρακα, λιγνίτη, λιθάνθρακα κλπ) που ενοχοποιήθηκαν «με ποινή θανάτου» ως μία από τις βασικές αιτίες υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Αν μάλιστα συνυπολογίσει κανείς και το ιστορικό της μικρής πόλης, της «Βρώμικης Πόλης» («the stinky town») όπως έγινε γνωστή για την έντονη δυσοσμία της, θα μπορεί ευκολότερα να κάνει παραλληλισμούς αλλά και να εξάγει σημαντικά συμπεράσματα. Στο Σπρέμπεργκ παράγονταν, με την καύση του λιγνίτη, το 11% του ηλεκτρισμού της Ανατολικής Γερμανίας, ενώ το πλούσιο σε λιγνίτη υπέδαφός της εγγυούνταν την απεξάρτηση από τις σοβιετικές ενεργειακές προμήθειες. Γι΄ αυτό και το τοπίο της περιοχής καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από εξοφλημένους ή εν ενεργεία εξορυκτικούς χώρους, με «κρατήρες» που διακόπτουν τη φυσική συνέχεια της μορφολογίας του.


Κάθε συνταξιούχος υπάλληλος των εργοστασίων του Σπρέμπεργκ σήμερα, υπερηφανεύεται ότι ξέρει να εντοπίζει με τη μυρωδιά προς τα πού φυσάει ο άνεμος... Μόνο που με τα νέα δεδομένα, ελπίζουμε ότι αυτό δεν θα χρειαστεί.. Στη δεκαετία του 1990 μετά από την επανένωση της Γερμανίας, το παλιό εργοστάσιο ηλεκτρισμού κατεδαφίστηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε, από τη σουηδική Vattenfall, ένα πιο σύγχρονο. Η ίδια εταιρεία ηλεκτροπαραγωγής κατασκεύασε και την υπόψη μονάδα CCS η οποία σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τους λιγνιτικούς σταθμούς και τις πόλεις τους.

Τα επιμέρους προβλήματα του σταθμού σηματοδοτούν και τα αντίστοιχα προβλήματα αλλά και περιθώρια βελτίωσης της νέας τεχνολογίας CCS: το εργοστάσιο είναι μικρής ισχύος 30 MW, είναι ογκώδες και πολύπλοκο και όπως αναμενόταν άλλωστε κόστισε πάρα πολλά (70 εκατ. ευρώ) με προεξάρχον το κόστος σύλληψης και διαχωρισμού του CO2 από τα καυσαέρια.

Επιπλέον, καίει το λιγνίτη με καθαρό οξυγόνο (oxyfuel), αντί με ατμοσφαιρικό αέρα, έτσι ώστε να περιοριστούν τα υπόλοιπα (πλην του CO2) καυσαέρια και κυρίως το άζωτο, σε σχέση με τις συμβατικές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με τους τεχνικούς της Vattenfall, δεν αναμένεται να υπάρξουν προβλήματα σε σχέση με την ασφάλεια στην υπόγεια αποθήκευση του CO2 , ενώ για τους τόπους γεωλογικής αποθήκευσης δεν γίνεται ιδιαίτερη μνεία στα δελτία τύπου.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) εκτιμά ότι η τεχνολογία CCS θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα τρίτο των μειώσεων του CO2 που απαιτούνται μέχρι το 2050. Σήμερα το μεγαλύτερο εμπόδιο στην εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας είναι το κόστος και ειδικά εκείνο της δέσμευσης/διαχωρισμού του CO2 που ανέρχεται στο 70-80% του συνολικού. Στον τομέα αυτό επικεντρώνεται κυρίως η έρευνα με γενναία χρηματοδότηση από την ΕΕ και με το θέμα αυτό είχαμε ασχοληθεί και παλαιότερα από το ίδιο βήμα εδω
Σχετικά με τις εναλλακτικές μεθόδους αποθήκευσης του CO2 υπάρχουν διάφορες επιλογές. Καταρχάς το CO2 μπορεί μετά από επεξεργασία να επαναχρησιμοποιηθεί (π.χ. ως πρόσθετο σε αναψυκτικά ή στα θερμοκήπια). Επειδή όμως η βιομηχανική χρήση του είναι περιορισμένη, το μεγαλύτερο μέρος του εξαγόμενου CO2 πρέπει να αποθηκευτεί. Το CO2 μπορεί να αποθηκευτεί σε γεωλογικούς σχηματισμούς (συμπεριλαμβάνονται οι εξαντλημένοι ταμιευτήρες πετρελαίου και φυσικού αερίου, βαθείς αλμυροί υδροφορείς κάτω από ωκεανούς και σε βάθη αρκετών χιλιάδων μέτρων (>3.000 μ.) και μη εξορυχθέντα στρώματα γαιανθράκων). Το CO2 μπορεί επίσης να συγκρατηθεί υπό μορφή ορυκτών (ορυκτολογική αποθήκευση).

Την μεγαλύτερη σημασία από τις πιο πάνω μεθόδους, έχει η Γεωλογική Αποθήκευση, η οποία είναι η πιο αποδοτική διότι οι γεωλογικοί σχηματισμοί προσφέρουν μεγάλη αποθηκευτική ικανότητα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ (Διακυβερνητικό Σώμα για την Κλιματική Αλλαγή, IPCC, Special Report on Carbon dioxide Capture and Storage), μια χονδρική και με απλουστευτικές παραδοχές εκτίμηση του παγκόσμιου δυναμικού αποθήκευσης (σε Gt CO2) είναι: σε Βαθείς αλμυρούς υδροφορείς από 1000 έως 10.000, σε εξαντληθέντες ταμιευτήρες υδρογονανθράκων από 675 έως 900 και σε κοιτάσματα, στρώματα και λεκάνες «άνθρακα» από 15 έως 200, καλύπτοντας συνολικά από 1.690 έως 11.100 Gt CO2.
Ειδικότερα, οι βαθείς αλμυροί υδροφορείς είναι ψαμμιτικοί σχηματισμοί, που περιέχουν αλμυρό νερό. Αυτοί οι σχηματισμοί, σε περίπτωση που είναι κατάλληλοι, προσφέρουν καλή προοπτική για αποθήκευση μεγάλου όγκου, διότι συνήθως υφίστανται στις περισσότερες χώρες συχνά κοντά σε βιομηχανικές πηγές CO2 και έχουν πολύ μεγάλη αποθηκευτική ικανότητα. Η έκχυση CO2 σ’ αυτούς τους σχηματισμούς είναι παρόμοια με την έκχυση σε πεδία πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Σημειώνεται ότι οι παγκόσμιες εκπομπές εκτιμώνται περίπου σε 25 Gt CO2 /έτος. Συνεπώς μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι η δυνατότητα γεωλογικής αποθήκευσης με βάση την προηγούμενη χονδρική εκτίμηση είναι εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη από τις ετήσιες συνολικές εκπομπές και μάλιστα μετά από νεώτερες μετρήσεις η παγκόσμια αποθηκευτική ικανότητα αναμένεται να αυξηθεί.

Σε ολόκληρο τον κόσμο πραγματοποιούνται ερευνητικές εργασίες καθώς και προγράμματα CCS σε ημιβιομηχανική κλίμακα. Αρκετά projects έχουν ήδη «αποθηκεύσει» εκατομμύρια τόνους CO2 ανά τον κόσμο, ορισμένα για αρκετά χρόνια, και μάλιστα χωρίς διαπιστωμένη διαρροή μέχρι σήμερα. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα στο Weyburn του Καναδά, όπου πάνω από 5 εκατ. tCO2 εισήχθησαν με εισπίεση σε εξαντλημένο κοίτασμα πετρελαίου και επίσης στο Sleipner, κοντά στις νορβηγικές ακτές, όπου πάνω από 10 εκατ. tCO2 έχουν εκχυθεί με επιτυχία σε υποθαλάσσιο υδροφορέα κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα, αποδεικνύοντας ότι το CO2 μπορεί να αποθηκευτεί ικανοποιητικά σε μεγάλες ποσότητες.

Με τα σημερινά δεδομένα, η βελτίωση της τεχνολογίας αλλά και του κόστους είναι θεαματική. Τα ερευνητικά προγράμματα της επόμενης δεκαετίας σε διεθνές επίπεδο θα είναι κρίσιμα ενώ οι εκτιμήσεις μεγάλων εταιριών ηλεκτροπαραγωγής αναφέρουν ότι, σε 10 χρόνια, το κόστος της δέσμευσης και γεωλογικής αποθήκευσης (το οποίο σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 50 και 100€) αναμένεται να συμπιεστεί περί τα 20€ ανά τόνο CO2 .

Στη χώρα μας υλοποιήθηκαν από το ΙΓΜΕ (2000-2004) δύο ερευνητικά έργα από το 5ο Π.Π. της Ε.Ε. (GESTCO και NASCENT) ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη, στα πλαίσια 6ου Π.Π., το «GeoCapacity» με στόχο την ολοκλήρωση εκτίμησης του εθνικού δυναμικού γεωλογικής αποθήκευσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΓΜΕ (Δ/νση Γεωθερμίας και Θερμομεταλλικών Υδάτων, Γ. Χατζηγιάννης), από το έργο GESTCO διαπιστώθηκε ότι στον Ελλαδικό χώρο υπάρχει ικανοποιητικό δυναμικό αποθήκευσης στο υπέδαφος, που συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή C.C.S.

Η εκτίμηση του δυναμικού αποθήκευσης CO2 στα γνωστά κοιτάσματα υδρογονανθράκων (Πρίνος , Ν. Καβάλα, Επανομή, Κατάκωλο κλπ) του ελλαδικού χώρου είναι της τάξης των 26 εκατ. t CO2 . Για το κοίτασμα Πρίνου εκτιμάται ειδικότερα ότι μπορεί να δεχθεί το CO2 που προέρχεται από τον σταθμό ΑΗΣ Κομοτηνής με ετήσιες εκπομπές 734 ktons CO2, για 25 έτη. Σχετικά με τους βαθείς υδροφορείς που μελετήθηκαν (λεκάνη Πρίνου στο Β. Αιγαίο , Δυτ.Θεσσαλονίκη και Μεσσεληνική αύλακα) το εκτιμώμενο δυναμικό αποθήκευσης ανέρχεται σε 2200 εκατ. t CO2 με καλή ποιότητα αποθήκευσης για το Αιγαίο – Θεσσαλονίκη και χαμηλή για τη Μεσσεληνική αύλακα. Τέλος, η αξιολόγηση του δυναμικού των κοιτασμάτων «άνθρακα» της χώρας έδειξε ότι έχουν πολύ χαμηλό δυναμικό λόγω μικρού βάθους ανάπτυξης, τεκτονικής δομής και μικρού δυναμικού μεθανίου. Επίσης, τα εξοφληθέντα ορυχεία και μεταλλεία της χώρας έχουν κι αυτά σχεδόν μηδαμινό δυναμικό (το μεγαλύτερο είναι το λιγνιτωρυχείο Αλιβερίου αλλά με ανεπαρκείς κενούς χώρους).

Με την ωρίμανση της τεχνολογίας CCS ως ασφαλούς, βιώσιμης και εμπορικής τεχνολογίας και την επίλυση των σχετικών θεμάτων κανονιστικού πλαισίου, θα είναι πλέον δυνατή η μείωση εκπομπών από την αξιοποίηση των εγχώριων λιγνιτών. Ετσι θα πάψουν οι λιγνίτες από «σωτήριες λέμβοι» να θεωρούνται πλέον ως «αποδιοπομπαίοι τράγοι» του ενεργειακού μας συστήματος. Διαφορετικά θα υποχρεωθούμε είτε να ενταχθούμε στην έρευνα όταν θα είναι ήδη αργά, είτε να απεμπολήσουμε συντομότερα του αναμενόμενου την «ειδοποιό» διαφορά του λιγνίτη. Απαιτείται βέβαια η δραστηριοποίηση των υπεύθυνων ερευνητικών και παραγωγικών φορέων, η ένταξη στα ερευνητικά προγράμματα της ΕΕ και η χρηματοδότηση της εφαρμοσμένης έρευνας από την Πολιτεία ως τομέας υψηλής προτεραιότητας. Η εγκατάσταση πιλοτικής μονάδας CCS πρέπει να εξεταστεί σοβαρά από την Πολιτεία και τις εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής.

Είναι κρίμα και σχήμα οξύμωρο να απελευθερώνονται χιλιάδες τόνοι CO2 ημερησίως από τις μονάδες του λιγνιτικού κέντρου Δυτ. Μακεδονίας και στην ευρύτερη περιοχή (Μεσοχώρι Φλώρινας) να γίνονται από ιδιωτική εταιρεία γεωτρήσεις εξόρυξης φυσικού κοιτάσματος CO2 (περίπου 15 χιλ. τόνοι ετησίως) με σκοπό να διοχετευθεί μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην βιομηχανία τροφίμων ή στο εμπόριο...

Τελικά οι τεχνολογίες αυτές θα επιτρέψουν ως «ενέσεις ανάνηψης» στα ενεργειακά ορυκτά να συνεχίσουν απρόσκοπτα και περιβαλλοντικά ασφαλώς την αξιοποίησή τους μέχρις εξάντλησης στηρίζοντας παράλληλα τον αγώνα της παγκόσμιας κοινότητας για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης; Η θα αποτελέσουν, όπως ισχυρίζονται ορισμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις, ένα ακόμη «φύλλο συκής», ένα άλλοθι ώστε να συνάπτονται επικερδή συμβόλαια από τις εταιρείες ενέργειας; Ώστε ο «βασιλιάς άνθρακας» να συνεχίσει να βασιλεύει ξεδιάντροπα, απροσανατολίζοντας και καθυστερώντας τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Φυσικά οι μεγάλες αλήθειες βρίσκονται πάντα στη μέση. Ο χρόνος θα δείξει.

Περισσότερα για τις τεχνολογίες CCS -Carbon Capture and Storage

[Summary in English]

In Spremberg Germany, Vattenfall completed the construction of a 30 megawatt (MW) ‘clean coal’ power plant (CCS technology). The plant separates pure oxygen from air, burn coal in it, then ship the resulting CO2 to an injection facility 150-200 miles away by truck. The liquified CO2 is then be injected 3,000 metres underground in a depleted gas field.
The significant aspect if this project is that it will provide some real data about the feasibility and costs of carbon capture and storage (CCS). A 30 megawatt plant is a pipsqueak compared to the 500 and 1,000 MW coal facilities that are operating and planned al over the world. Nonetheless, this smaller plant should provide some useful information about timelines and cost structures. It will also establish how much of the total energy produced by the plant will be needed to produce the oxygen stream, as well as liquify, transport, and bury the CO2.
Too often, governments and industry groups assert that they will sequester 10% or 20% or 50% of emissions by year X. It is only with the successful deployment of pilot plants that we will discover if ‘clean coal’ is actually a viable low-carbon source of energy or a high-cost distraction from superior alternative approaches focused on renewables, efficiency, and conservation.

Οροι χρήσης ιστοσελίδας:http://elladitsamas.blogspot.com

Capitalism: Communism with a Nike swoosh on it..

Πριν από τις αρχές της προηγουμενης δεκαετίας είχαμε την κατάρρευση του σοβιετικού κομμουνισμού, σήμερα μιλάμε για τη χρεοκοπία του αμερικανικού καπιταλισμού.

Η εικόνα των σημαντικότερων αμερικανικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που οδηγούνται σε διαχειριστικό αδιέξοδο από τα άπληστα στελέχη τους ξεπερνάει τη φαντασία των πιο σκληρών επικριτών του αμερικανικού οικονομικού συστήματος.Έχουμε φτάσει στο σημείο να στηρίζεται η επιβίωση μεγάλων αμερικανικών και ασφαλιστικών εταιρειών στο χρήμα του φορολογούμενου λαού. Η κυβέρνηση Μπους θέλει να δεσμεύσει ένα ποσό της τάξης των 800 έως 1.000 δισ. δολαρίων για να καλυφθούν οι διαχειριστικές τρύπες του μεγάλου κεφαλαίου και να σταθεροποιηθεί, στο μέτρο του δυνατού, το σύστημα.Οι Αμερικανοί πολίτες βρίσκονται σε μια κατάσταση οικονομικής ομηρίας. Ή θα επιδοτήσουν με το χρήμα τους τους αποτυχημένους επενδυτές και κερδοσκόπους ή θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις συνέπειες που θα έχει η χρηματιστηριακή αστάθεια στην πραγματική οικονομία.Η οκταετία Μπους οδήγησε στον απόλυτο θρίαμβο των μεγάλων συμφερόντων σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Οι εκπρόσωποι των «λόμπι» θησαύρισαν, στέλνοντας το λογαριασμό στους Αμερικανούς εργαζόμενους και υπονομεύοντας την προοπτική της οικονομίας των ΗΠΑ.

Με τις διαχειριστικές αθλιότητες που παρατηρούνται στις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και άλλες εξαιρετικά ανεπτυγμένες χώρες, κλείνει ο κύκλος της νεοφιλελεύθερης οικονομικής «επανάστασης», που άνοιξε τη δεκαετία του '80 με τη Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Ρόναλντ Ρίγκαν. Αυτά που μάθαμε και προσδιόρισαν σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις κινούνται πλέον μεταξύ οικονομικής φάρσας και κοινωνικής τραγωδίας. Μέσα από τα καπιταλιστικά συντρίμμια αναδεικνύεται ο ρυθμιστικός, παρεμβατικός ρόλος του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα της οικονομίας.

Στην Ελλάδα που βρισκόμαστε; Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα το κράτος δεν αποτελεί στρατηγείο της ανάπτυξης και οι περισσότερες ΔΕΚΟ δεν σέβονται τα καλώς εννοούμενα δικαιώματα των καταναλωτών και των φορολογουμένων.

Δυστυχώς, βρισκόμαστε διαχρονικά μεταξύ χρεοκοπίας του αμερικανικού καπιταλιστικού προτύπου και κρατικοδίαιτου ελληνικού κομπιναδορισμού.

[Γιώργος Κύρτσος]

I am a Consumer Drone : Corporate America understands me...

I was molded to perfection
By a process that rivals natural selection
And puts "psychotherapy" to shame

But then, my psyche's not so hard to figure out
Put simply: I want to be admired
And that's the key
That my Master wields so perfectly
Let's face it: Corporate America understands me.

I wistfully imagine the admiring glances
I'll elicit with a Calvin Klein suit
And when Nike says, "Just Do It"
Well, I do. (Of course I do.)

In fact, I spend my days in a consumer haze
Anxiously pursuing my next acquisition
So when my Master tightens the screws another notch
I'm simply too tired to ask any questions.

I've forgotten what it's like to be alive
But that's okay:
You see, I've got my sights set on a Jeep Cherokee!
Yes, I'm a finely tuned cog in the corporate machine.

[poem by Sharon Preston]



[A sign reading 'Please Don't Steal What We Have Left' making a plea to would-be looters in front of a hurricane IKE-damaged beach, made me wonder: where is Corporate America when people find their homes devastated ?] [by peter tzeferis]

Wall E το ρομποτάκι, η καλύτερη ταινία για φέτος

Το Wall E είναι μια υπέροχη ταινία, μία ταινία-σημείο αναφοράς για τα επόμενα χρόνια η οποία επαναπροσδιορίζει το είδος. Ενα απίστευτα γλυκό φουτουριστικό δράμα γεμάτο από χιούμορ, ρομαντισμό, ευαισθησία και οικολογική συνείδηση. Eνα αριστούργημα του είδους προσεγμένο στην κάθε του λεπτομέρεια, μια ταινία που ίσως σύντομα θεωρηθεί κλασική.

O βραβευμένος με Οσκαρ Αντριου Στάντον, αυτή τη φορά τα καταφέρνει ακόμη καλύτερα από το «Ψάχνοντας τον Νέμο», παίρνοντας ρίσκα, τόσο κινηματογραφικά όσο και πολιτικά.

O Wall-e, το ρομποτάκι-σκουπιδιάρης, είναι ένας από τους γλυκύτερους χαρακτήρες που σχεδιάστηκαν ποτέ. Το θλιμμένο ρομποτάκι μας συστήνεται με τα διστακτικά 'χεράκια' του στραμμένα προς τα κάτω αλλά και τα θλιμμένα κι απορημένα του 'ματάκια' χωρίς να ψελλίσει 'κιχ', βγαλμένο θαρρείς μέσα από τις καλύτερες στιγμές της παντομίμας και του βωβού. Ένα μικρό, περίεργα τρυφερό, ρομπότ που με τους αιώνες έχει αποκτήσει τις ιδανικές ιδιότητες ενός καλοσυνάτου και υπερευαίσθητου ανθρώπου. Που έρχεται να στείλει μηνύματα στους ανθρώπους για το περιβάλλον, τον καταναλωτισμό, την ανακύκλωση,τη χαμένη μας ανθρωπιά, τον αλτρουισμό, την φιλία, την αγάπη, τον έρωτα. Κι ακόμα την ελπίδα και το μέλλον. Μέσα από τη μοναξιά, την νοσταλγία, το βωβό, μεγαλοπρεπές ποίημα. Και μάλιστα χωρίς να κουνάει απειλητικά το δάχτυλο!

Μια απλή ιστορία, που δεν χρειάζεται να την αναπαράγουμε κι εμείς εδώ, γεμάτη με έξυπνες κριτικές ματιές. Μια ιστορία που δεν μασάει τα λόγια της.. Εμείς ας συγκρατήσουμε την εικόνα της απόλυτης σιωπής της Γης, όπου η καταστροφή του περιβάλλοντος συνάδει με την τάση φυγής του ανθρώπου από τα ανοσιουργήματά του. Κι ας αναλογιστούμε τις ευθύνες μας, πέρα από την ψυχρότητα των αριθμών..

Η συνέχεια επί της οθόνης...

West Side Story- Somewhere (there's a place for us)

μισός αιώνας από την επίσημη πρεμιέρα του West Side Story

μισός αιώνας που ο ρατσισμός, η συμμορία, η μισαλλοδοξία, η βία δεν μας εγκατέλειψαν

από τα γκέτο των μαύρων στο Λος Αντζελες, τα προάστια του Παρισιού, τις φαβέλες του Ρίο, μέχρι δίπλα μας, στην ομόνοια και στον Αγιο Παντελεήμονα στην Αθήνα..

Στη Νέα Υόρκη στη δεκαετία του '50,
Τόνι και Μαρία,
Ρωμαίος και Ιουλιέτα,
η ξανθή συμμορία οι Jets,
η πορτορικάνικη συμμορία οι Sharks
Καπουλέτοι και Μοντέγοι του σαιξπηρικού μύθου
με φόντο ασπρόμαυρα κάγκελα, σκουριασμένα μπαλκόνια και σκάλες κινδύνου
κι επαθλο το στέμμα των δρόμων
"χωρίς την συμμορία είμαστε ορφανοί!"
"χωρίς ομάδα δεν έχουμε ταυτότητα, δεν έχουμε πατρίδα!"
κι η αγάπη που άνθισε εκεί στα ερείπια;
το αδιέξοδο, η εκδίκηση, η τραγωδία, ο θάνατος.
και τα ερωτηματικά...

Υπάρχει αγάπη χωρίς πατρίδα;

και πόσος χώρος μένει για το όνειρο;

κάπου, somewhere?

[Πέτρος τζεφέρης] [By tzeferis peter]


A half a century after the official premiere of West Side Story, the same story endures, in real life, all around us.

The same racism, the gangs, the intolerance, the violence. All of it thrives in the ghettos of Los Angeles, the suburbs of Paris, and even next to us – in Omonoia square and in Saint Panteleimona in Athens.

New York, in the decade of the ‘50s.
Toni and Maria (Romeo and Juliette).
The gang “the Jets” from Manhattan
The Puerto Rican gang, “the Sharks.”
The Capulets and the Montegues, straight out of the Shakespearean fable.

With the background of black and white balusters, and the ever-present degree of danger on the decaying staircases and balconies. And the reward ... the crown of the streets!

“Without the gangs, we are orphans!”

“Without our gang, we have no identity, no homeland!”

And the love that blossoms there in the ruins?

The impasse, the revenge, the tragedy, the death – and the questions that can never be answered?

Does love exist without a homeland? Does anything remain, among the devastation, from a which a dream might blossom? Somewhere?

Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι πολιτισμός!

[Δρ. Πέτρου Τζεφέρη] [by Dr.Tzeferis peter]

Ολοι μας πλέον το γνωρίζουμε. Η καλή μάνα γη, μας άφησε παρακαταθήκη τους πεπερασμένους ορυκτούς της πόρους (καύσιμους ή μη) σαν να δοκίμαζε την ορθή μας κρίση. Ο πατέρας Ηλιος, μας παρέχει συνεχώς ενέργεια από το πρακτικά απεριόριστο απόθεμά του. Κι εμείς, τα άτακτα παιδιά, καταναλώνουμε πόρους που δικαιωματικά ανήκουν στις επόμενες γενεές.

Ας υποθέσουμε ότι «παραμερίζουμε» προσωρινά τα ορυκτά καύσιμα και τους αγωγούς τους (πετρελαίου και φυσικού αερίου), θεωρώντας τα ως «ενέσεις ευθανασίας» αλλά και την αμφιλεγόμενη πυρηνική ενέργεια ως ενέργεια υψηλού ρίσκου και ας πάμε κατευθείαν στις ΑΠΕ που ευαγγελίζονται ως «πασπαρτού» λύση του ενεργειακού μας προβλήματος. Και ακόμη ας παραμερίσουμε προσωρινά και όλους τους οικονομοτεχνικούς φραγμούς που τις είχαν περιορίσει μέχρι σήμερα.

Η αλήθεια είναι ότι αν εξετάσουμε την επάρκεια των ΑΠΕ σε σχέση με τις διαρκώς αυξανόμενες ενεργειακές μας ανάγκες, θα δούμε ότι αυτή διαρκώς μειώνεται. Όπως προκύπτει από στοιχεία της ΙΕΑ (Ιnternational Energy Association) , αν ληφθεί υπόψιν το άθροισμα των εκμεταλλεύσιμων δυνατοτήτων όλων των μορφών ΑΠΕ με τη σημερινή τεχνολογία και διαιρεθεί με την παγκόσμια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, προκύπτει ένας «μαγικός» αριθμός. Για το 2000 ο αριθμός αυτός ήταν 22, δηλ. οι συνολικές δυνατότητες των ΑΠΕ (με την σημερινή πάντα τεχνολογία) είναι 22 φορές μεγαλύτερος της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας για το ίδιο έτος. Ο αριθμός αυτός κάθε έτος που περνάει, αντί να αυξάνει, μειώνεται δραματικά. Και θα μειώνεται στο μέλλον, όποιο σενάριο πρόβλεψης και να διαλέξουμε, αν συνεχίσουμε να καταναλώνουμε ενέργεια με τους ίδιους ρυθμούς. Το 2060, για παράδειγμα, ο μαγικός αριθμός θα περιοριστεί στο 5-10 περίπου, από 22.

Αυτό σημαίνει, ότι όσο κι αν εξαπλώσουμε τις ΑΠΕ, δεν πρόκειται να λύσουμε το ενεργειακό μας πρόβλημα, όσο φυσικά συνεχίζουμε να είμαστε το ίδιο ασύδοτοι καταναλωτές. Οπότε το ερώτημα στην περίπτωσή μας δεν είναι «αν επαρκούν οι ΑΠΕ» αλλά «πόσοι πλανήτες σαν τη γη θα ήταν επαρκείς και για πόσο χρονικό διάστημα ακόμη, ώστε να μπορούμε να πορευόμαστε στη ζωή έτσι όπως σήμερα».

Μολαταύτα, όσο δραματικά κι αν είναι τα παραπάνω, υπάρχει μια αισιόδοξη και «χαλαρή» πραγματικότητα παγιωμένη στη συνείδησή μας, ότι όλα μπορούν να ξεπεραστούν με την Επιστήμη και την Τεχνολογία. Ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να δοθεί λύση, αν πχ. ελέγξουμε το υδρογόνο, την πυρηνική σύντηξη, αν πολλαπλασιάσουμε με κάποιο μαγικό τρόπο τις δυνατότητες των ΑΠΕ ώστε να μας παρέχουν οσοδήποτε ενέργεια κι αν ζητήσουμε…


Όμως ακόμη κι αν το υποθέσουμε αυτό, ότι δηλ. οι επιστήμονες καταφέρουν να παράγουν ενέργεια άπειρη και φτηνή για όλους, δεν θα πρέπει να αγνοούμε το δεύτερο θερμοδυναμικό νόμο. Οτι δηλ. καταναλώνοντας την ενέργεια αυτή, θα παράγουμε θερμότητα που διαχέεται και ρύπους που μολύνουν περνώντας από την χαμηλή εντροπία των πόρων στην υψηλή των αποβλήτων. Ότι ο κύκλος της χωρίς όρια ανάπτυξης είναι φαύλος… Ότι η φυσική «απορρύπανση» που συντελείται από την ίδια τη φύση, όντας μια διαδικασία αργή, φυσική, δεν είναι δυνατόν να προλάβει τους δικούς μας ατέρμονες ρυθμούς. Αποτέλεσμα είναι, μαζί με τη ματαιοδοξία μας, να συσσωρεύονται διαρκώς ρύποι, και όπως θα προέβλεπαν κάποιοι μελλοντολόγοι, της δεκαετίας του 50, θα «πεθάνουμε» πάνω στο σκουπίδια μας..

Φυσικά και δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η πρόβλεψη αυτή είναι στατιστικά πιθανή, απίθανη ή σίγουρη. Όμως, για να θυμηθούμε ένα παλιό, σαρκαστικό, λογοπαίγνιο του Mark Twain: "Denial (De-Nile) Ain’t Just a River in Egypt" δηλ. «ο Νείλος δεν είναι μόνο ένα ποτάμι στην Αίγυπτο..». Πράγματι, είναι ένα «ποτάμι» που ρέει και «στη γειτονιά μας», που δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε, να αρνηθούμε την ύπαρξή του (De Nile =Denial=άρνηση)..

Το οικολογικό πρόβλημα δεν εξαντλείται σε κάποιο λειτουργικό «λάθος», που αφορά στη χρήση της τεχνολογίας ή στην διαχείρισή της από το κοινωνικό κράτος, ούτε οφείλεται σε άμβλυνση ηθών ή κανονιστικών αρχών συμπεριφοράς. Η καταστροφή του περιβάλλοντος δεν προέρχεται από ενσυνείδητες συμπεριφορές ατόμων ή ομάδων πληθυσμού αλλά οφείλεται στον γενικευμένο τρόπο ζωή μας. Αποτελεί προϊόν του καταναλωτικού τρόπου ζωής μας, του πολιτισμού μας, του πολιτισμού του «ατομοκεντρισμού». Οι άνθρωποι του πολιτισμού μας μαθαίνουμε μόνο να κατέχουμε, να καταναλώνουμε, να έχουμε ατομικά δικαιώματα , όχι να συμμετέχουμε και να κοινωνούμε. Από τη Μagna Carta (1215) και το Bill of rights (1689) που έθεσαν ως βάση για τον πολιτισμό μας το «χάρτη των δικαιωμάτων» και μετά, σκεπτόμαστε, οργανώνουμε τη ζωή μας με βάση το «ατομικό δικαίωμα», τη θωράκιση του εγώ.. Οι πράξεις της συμμετοχής, της συλλογικότητας, της ανιδιοτέλειας, της αυθυπέρβασης είναι, αν όχι ανύπαρκτες και αιρετικές, σίγουρα εξαιρέσεις στον κανόνα…

Είναι πλέον φανερό ότι για να λύσουμε το περιβαλλοντικό μας πρόβλημα, πρέπει να αλλάξουμε ριζικά τη νοοτροπία μας, το πολιτιστικό μας παράδειγμα, τον πολιτισμό μας! Και η αλλαγή αυτή δυστυχώς, δεν μεθοδεύεται, ούτε προκύπτει ως εμπέδωση ιδεωδών, αξιών, στόχων ή εφαρμογή πολιτικών. Δυστυχώς ή ευτυχώς, η αλλαγή αυτή θα συντελεστεί, όχι όταν εμείς το θέλουμε, αλλά όταν μεταβληθούν οι προτεραιότητες των αναγκών μας. Διότι οι πολιτισμοί δεν προκύπτουν από μεθοδεύσεις ή εφαρμογή ορθών πολιτικών πρακτικών. Ούτε από το φοβικό κίνητρο της ανασφάλειας για το επερχόμενο τέλος που διασπείρουν κάποια «οικολογικά» κόμματα προσδοκώντας στην ψήφο μας..

Οι πολιτισμοί προκύπτουν από ουσιαστικές ανάγκες των πολιτών. «Η ανάγκη κάνει γενικά όλους να γίνονται ανώτεροι του εαυτού» έγραφε ο Μένανδρος. Όταν λοιπόν πρώτη μας ανάγκη θα είναι όχι να καταναλώσουμε αλλά να κοινωνήσουμε με το περιβάλλον, να σεβαστούμε τη ζωή ανεξάρτητα αν είναι ανθρώπου, ζώου ή άλλου ζωντανού του πλανήτη, τότε θα μιλάμε για το τέλος του πολιτισμού αυτού, του ατομικισμού. Και την αρχή ενός άλλου, εκείνου της βιώσιμης ανάπτυξης, της βιώσιμης κοινωνίας, του βιο-πολιτισμού που θα αρχίζει και θα τελειώνει με το σεβασμό του βίου, της ζωής, όχι του ατόμου και της μπροστινής και πίσω αυλής του.. Μέχρι τότε; Μέχρι τότε, το πιθανότερο είναι, ότι θα υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ του διογκούμενου οικολογικού/ενεργειακού ζητήματος και των προσπαθειών για την επίλυσή του. Ολοι ασχολούνται με το ζήτημα αυτό, όλοι έχουν κάνει μόδα την οικολογική ευαισθησία, δίνοντας έτσι νέα διέξοδο στην κερδοσκοπία και την καταναλωτική μας μανία. Ο πολιτισμός της «αφθονίας» μετεξελίχθηκε στον πολιτισμό του «διακόπτη», της απόλυτης εξάρτησης από την ενέργεια. Η ΕΕ, πρωτοπόρος στην προσπάθεια λύσης των πλανητικών προβλημάτων, πελαγοδρομεί “to bind or not to bind”, για λύσεις που ήδη θεωρούνται συντηρητικές, όπως ο περιορισμός των ρύπων θερμοκηπίου ως το 2020!


Το θέμα είναι βαθιά πολιτικό, αλλά ακόμη βαθύτερα ανθρώπινο, αφού αφορά τελικά την ίδια την ύπαρξή μας στον πλανήτη η οποία διακυβεύεται για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό. Δυστυχώς, οι πολιτικές ηγεσίες προβληματίζονται στον περιορισμένο ορίζοντα της τετραετίας ενώ οι ακαδημαϊκοί φορείς, από τη μεριά τους, πρέπει να αφυπνιστούν και να εκδηλώσουν τη συμμετοχή τους αναλαμβάνοντας την θέση που τους αναλογεί. Οι ίδιοι οι πολίτες πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας μέσα από έγκυρη ενημέρωση, λογική και υπευθυνότητα, χωρίς κραυγές, υστερίες, οικολαγνεία, παντιέρες και αναίτιες μαύρες σημαίες!

Tα πλανητικά προβλήματα απαιτούν και πλανητικές λύσεις αλλά και εναύσματα και πολιτικές που μπορούν να εξαπλωθούν επίσης πλανητικά. Αν η «θρυαλλίδα» της λύσης προκύψει μέσα από την κεντρική πολιτική σκηνή ή από το τις «καμπάνιες» των ΜΜΕ ή από την «πράσινη επιχειρηματικότητα» ή από το «πέλαγος» των ιντερνετικών ΜΚΟ για το περιβάλλον και την άμεση ηλεκτρονική δημοκρατία που προτείνουν ορισμένοι, τελικά δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Αρκεί ο πλανήτης να βγει κερδισμένος. Πάντως, η λύση φαίνεται να περνάει μέσα από το διαδίκτυο το οποίο ως το μόνο απόλυτα πλανητικό επικοινωνιακό εργαλείο, μπορεί να «αθροίζει» αποτελεσματικά τις προσπάθειες, ατομικές ή συλλογικές, «αθώες» ή «ένοχες», σε έναν κοινό σκοπό: την αφύπνιση του κόσμου.

Αποψή μου είναι ότι ήδη βρισκόμαστε σε μεταβατική περίοδο. Οι μεταβολές των αναγκών συντελούνται σταδιακά και βαθμιαία. Υπάρχει ακόμη «πίτα αφάγωτη», με αποτέλεσμα να υπάρχει άλλοθι χαλαρότητας, όμως ήδη έχουν συντελεστεί σήμερα σε μεγάλο βαθμό αλλαγές στις ανάγκες μας. Η φύση ψιθυρίζει παντού γύρω μας. Σύντομα θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε τελείως διαφορετικές ανάγκες: η λειψυδρία, η ασάφεια των εποχών με τα «μεταλλαγμένα» χιόνια του καλοκαιριού και τους άκαιρους καύσωνες, τα ανοιξιάτικα λουλούδια που ανθίζουν τον ..Νοέμβρη, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνοδεύονται από φυσικές καταστροφές, η διάβρωση και η ερημοποίηση των εδαφών, δίνουν ήδη το στίγμα των αναγκών του άμεσου μέλλοντος.

Π. Τζεφέρης Η βιώσιμη ανάπτ... by PETROS TZEFERIS on Scribd

Ο Πολιτισμός μας, αργά ή γρήγορα, θα αλλάξει. Όχι επειδή το θέλουμε εμείς , επειδή το σκεφτήκαμε κάποιοι, αλλά επειδή υπάρχει ανάγκη να γίνει. Κι επειδή το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω, δεν θα γυρίσουμε πίσω στον πολιτισμό της αφθονίας, αλλά ούτε και του αειφόρου τίποτε. Αλλωστε δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα δισ. ανθρώπων που στα όρια της πείνας και τους αναλφαβητισμού περιμένουν στον προθάλαμο της ανάπτυξης. Θα πάμε μπροστά. Και μπροστά υπάρχει μόνο ένας δρόμος: η βιώσιμη κοινωνία που επιτυγχάνεται μέσω της στενωπού της βιώσιμης ανάπτυξης. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ανάγκη, είναι πολιτισμός όχι lifestyle… O πολιτισμός που θα βάλει στο χρονοντούλαπο την ανταγωνιστικότητα και το benchmarking και θα προτάξει τη βιώσιμη κατανάλωση, τη συλλογικότητα και την κοινωνική ευθύνη των εταιρειών, των πολιτειών αλλά και των πολιτών. Ο πολιτισμός του να μοιράζεσαι, ο μόνος που μπορεί να επιβιώσει!