Τα λατομεία και η ..τέχνη: δρόμοι αταίριαστοι;

[του Τζεφέρη Πέτρου] [by Tzeferis Peter]

Στον τόπο μας, όπου και να κοιτάξουμε, θα δούμε αρχιτεκτονικά μνημεία, δείγματα μιας πλούσιας λαϊκής κληρονομιάς, στην τέχνη της πέτρας. Αρχοντόσπιτα, εκκλησίες, μύλους, βρύσες, γεφύρια, ακόμη και ξερολιθιές, όλα δένουν με το τοπίο, γιατί είναι βγαλμένα από την ίδια πρώτη ύλη, την πέτρα του τόπου μας.  

Οι μάστορες της πέτρας από τα αρχαία και στη συνέχεια τα βυζαντινά χρόνια χτίζουν με απλά εργαλεία και πολλή δεξιοτεχνία, κρατώντας τον τοπικό σε κάθε περιοχή χαρακτήρα αναλλοίωτο.

Το μάρμαρο του τόπου μας είναι επίσης ανώτερης ποιότητας και έχει για αιώνες ζήτηση τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή αγορά. Εχει δε παράγει ανεκτίμητης αξίας έργα σμιλεμένα από τεχνίτες που διδάχθηκαν τα μυστικά του.

Το μάρμαρο, το ίδιο πεντελικό μάρμαρο, που χρησιμοποιήθηκε κάποτε για να δομήσει τον Παρθενώνα, μπορεί να ταξίδεψε μακριά από τον τόπο του για να κοσμήσει τη ματαιοδοξία του λόρδου Ελγιν καθώς και άλλων αλλοδαπών «φιλότεχνων», αλλά σε μεγάλο βαθμό παραμένει στα σπλάχνα της πεντελικής γης. Και σήμερα, το ίδιο μάρμαρο, βλέπω να χρησιμοποιείται σε κάθε είδους αναστηλώσεις και επισκευαστικές εργασίες που γίνονται στον ιερό βράχο.

Για να παραχθούν όμως αυτά τα εξαίσια διαχρονικά προϊόντα της πέτρας και του μαρμάρου στον τόπο μας, απαιτείται η πρώτη ύλη: η πέτρα, το μάρμαρο.. Και η πρώτη ύλη παράγεται σε ορισμένους εξορυκτικούς χώρους, τα λατομεία, με μηχανοποιημένες πλέον εργασίες, με τη χρήση εκρηκτικών ενίοτε και με ανθρώπους που πασχίζουν σε συνθήκες αρκετά οριακές ορισμένες φορές για την ασφάλεια της εργασίας και την υγείας τους.

Κι ακόμα, οι χώροι αυτοί, επιφανειακοί ή υπόγειοι, εφόσον τους αφαιρούμε το «ωφέλιμο» προϊόν και μαζί τα πολλά ή λίγα «στείρα της αποκάλυψης», έχουν ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Πάντα είχαν. Όχι ενδεχομένως περισσότερο από άλλες μορφές πρωτογενούς ανάπτυξης. Πρόκειται για ένα αποτύπωμα που είναι ορατό, επηρεάζει κυρίως την συνέχεια του τοπίου, αλλοιώνει την αισθητική του τοπίου δημιουργώντας κεκλιμένες επιφάνειες και ευτυχώς σταματά εκεί.

Πόσο ωφέλιμο και θεμιτό είναι να υποβαθμίζουμε  την μία αισθητική, την αισθητική του τοπίου για να ικανοποιήσουμε μια άλλη αισθητική, μια άλλη ανάγκη: την ανάγκη για την τέχνη, την ομορφιά , την δημιουργία; 

Μάλλον είναι ένα ερώτημα, συνυφασμένο με την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη, που πολύ δύσκολα θα απαντηθεί..

• Αρχαίοι Κούροι της Νάξου και Λατομική Δραστηριότητα! 
•  
•  Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα. Κι από εκεί στην κατάντια του σήμερα... 
•  
•  ΑΛΟΥΛΑ: ένα έργο ανάδειξης της λατομικής τέχνης της Πεντέλης 
•  
•  Καράρα:Τέχνη στα λατομεία
•  
•  Mουσείο Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο: ίσως κάποιοι αναρωτηθούν και μάθουν πώς έγινε η Ακρόπολη...  
•  
•  Μη μου χαλάτε τις ...ξερολιθιές! στη Μάνη αλλά και αλλού..