Ταπεινά λατομεία συνέβαλαν στο αρχαιοελληνικό θαύμα!

Η μελέτη των αρχαίων λατομείων, που είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, συνδέεται στενά αφενός με την αρχαία γλυπτική και λιθοξοϊκή, και αφετέρου με την κοινωνική και οικονομική ιστορία των αρχαίων χρόνων. Η απαραίτητη εξάλλου συμβολή των θετικών επιστημών (γεωλογίας, φυσικής, χημείας, κ.ά.), μαρτυρεί την πολυδιάστατη προσέγγιση των αρχαίων λατομείων.

Τα λατομεία, χώροι καθημερινής και επίπονης εργασίας ταπεινών ανθρώπων και ειδικευμένων τεχνιτών, συνέβαλαν αποφασιστικά -τις περισσότερες φορές χωρίς να το έχουν συνειδητοποιήσει οι δημιουργοί-στην κατασκευή θαυμαστών μνημείων αρχιτεκτονικής και γλυπτικής, καθώς και αγγείων, εργαλείων και εργαστηριακών σκευών.

Ως εργοτάξια συστηματικής εξόρυξης και κατεργασίας λίθων, τα λατομεία υπήρξαν κοιτίδες δημιουργίας μεγάλων έργων της αρχαιότητας, αλλά και αντικειμένων που κάλυπταν τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων.

Το συγκεκριμένο βιβλίο αυτό, των Γεωργίας Κοκκορού-Αλευρά, Ειρήνης Πουπάκη, Αλέξη Ευσταθόπουλου, φιλοδοξεί να γνωρίσει στο ευρύτερο κοινό την οργάνωση και τη λειτουργία των αρχαίων λατομείων, τα εργαλεία, τις τεχνικές εξόρυξης και λάξευσης, τα σημαντικότερα είδη των εξορυσσομένων λίθων, τους τρόπους μεταφοράς και τα δίκτυα διακίνησης, αλλά και τις οικονομικές παραμέτρους λειτουργίας τους.

Αποτελεί καρπό πολύχρονου ερευνητικού προγράμματος του Πανεπιστημίου Αθηνών με σκοπό τη σύνταξη αναλυτικού καταλόγου των αρχαίων λατομείων, μας δίνει πλήρη εικόνα για τη χρήση του μαρμάρου στην αρχαιότητα και τη λειτουργία υπαίθριων και υπόγειων ορυχείων.

Καταγράφεται το ιστορικό πλαίσιο χρήσης του λίθου ως οικοδομικού υλικού αλλά και ως εμπορεύσιμου είδους για την κατασκευή εργαλείων. Καταγράφεται, επίσης, η διαδικασία εξόρυξης τοπικών λίθων -κυρίως ασβεστόλιθων- μετά τον 7ο αι. π.Χ. Αναλύεται η διαφορά των ασβεστολιθικών πετρωμάτων από το μάρμαρο, καθώς και η εξόρυξη λευκού και γκρίζου μαρμάρου. 

Οι αρχαιότερες θέσεις εξόρυξης σημειώνονται στις Κυκλάδες, με τα ναξιακά λατομεία να κατέχουν ιδιαίτερη θέση στην παραγωγή· τελικά, στην αρχαιοελληνική τέχνη θα κυριαρχήσει το πεντελικό και το παριανό μάρμαρο. Επιμέρους κεφάλαια αφορούν τη λειτουργία υπαίθριων και υπόγειων ορυχείων, τις τεχνικές και τα εργαλεία λατόμησης, καθώς και τους μηχανισμούς μεταφοράς των λίθων· επίσης, τον τρόπο οργάνωσης των αρχαίων λατομείων, τις εγκαταστάσεις και το ανθρώπινο δυναμικό, δηλαδή ιδιοκτήτες και εργαζόμενους.

• "Παρία Λίθος" : τα αρχαία λατομεία της Πάρου ξαναζωντανεύουν
• Τα λατομεία και η ..τέχνη: δρόμοι αταίριαστοι;
• Αρχαίοι Κούροι της Νάξου και Λατομική Δραστηριότητα!
• Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα. Κι από εκεί στην κατάντια του σήμερα...
• ΑΛΟΥΛΑ: ένα έργο ανάδειξης της λατομικής τέχνης της Πεντέλης
• Mουσείο Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο: ίσως κάποιοι αναρωτηθούν και μάθουν πώς έγινε η Ακρόπολη...
• Μη μου χαλάτε τις ...ξερολιθιές! στη Μάνη αλλά και αλλού..

[by Petros Tzeferis]