Η συνθήκη του Espoo για τη Διασυνοριακή Ρύπανση και τα εκκολαπτόμενα βουλγάρικα χρυσωρυχεία
[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Petros Tzeferis]
Η πολύ πρόσφατη (10.2009) έγκριση επένδυσης (ΜΠΕ) εξόρυξης χρυσού στο Κίρτζαλι (Kardzhali ) της της νοτιοδυτικής Βουλγαρίας κοντά στην ομώνυμη πόλη και την Οστρόβιτσα (εταιρεία “Gorubso Kardzhali”), κινητοποίησε πάλι τις αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης και την "antigold" κοινότητα, καθώς το ορυχείο και η περιοχή ενδεχόμενης εγκατάστασης της "λίμνης τελμάτων" βρίσκεται κοντά στην όχθη του Άρδα, ο οποιος είναι παραπόταμος του δικού μας Έβρου που εκβάλλει στο Θρακικό Πέλαγος.
Λίγο παλαιότερα, το 2005-06, το ίδιο είχε συμβεί με την προσπάθεια επένδυσης στο Krumovgrad, στη βουλγαρική πλευρά της Ροδόπης, που απέχει 35-40 χλμ. από την Κομοτηνή. Και τότε είχε τεθεί το ζήτημα της διασυνοριακής ρύπανσης, με την Ελλάδα - όπως και την Τουρκία - να αποτελούν "επηρεαζόμενα μέλη" ("affected party") από το έργο του Krumovgrad. Επισημαίνεται ότι και στις δύο ως άνω περιπτώσεις, η προτεινόμενη μέθοδος επεξεργασίας των χρυσωφόρων μεταλλευμάτων ήταν η κυάνωση (εκχύλιση με κυάνιο, σε αντιδραστήρες ή εκχύλιση σε σωρούς για τα φτωχότερα μεταλλεύματα) καθώς αυτή είναι η πιο αποδοτική μέθοδος ανάκτησης των πολυτίμων μεταλλικών αξιών από το μετάλλευμα.
Κι ακόμη ειχε τεθεί με πολύ πιο επιτακτικό τρόπο ακόμη παλαιότερα μετά από ατυχήματα που αφορούν διασυνοριακή ρύπανση, ορισμενα εκ των οποίων αφορούν τις υδρομεταλλουργικές διεργασίες, πχ. το ατύχημα στη Baia Mare της Ρουμανίας, τον Ιανουάριο 2000, κατόπιν διαρροής κυανιούχων ενώσεων στον Δούναβη και τους παραποτάμους του. Επειδή το θέμα είχε τότε χρησιμοποιηθεί πολλαπλώς εναντίον της όποιας μεταλλευτικής δραστηριότητας, δίνεται παρακάτω η πλήρης εκτίμηση των συνεπειών του ατυχήματος από ομάδα επιστημόνων διεθνούς κύρους:
Report of the International Task Force for Assessing the Baia Mare Accident
Επίσης το θέμα ειχε τεθεί και συνεχίζει να υφίσταται και να τίθεται από τα Παρατηρητήρια των Πυρηνικών δραστηριοτήτων, με το πυρηνικό Βουλγαρικό πρόγραμμα στο Μπέλενε , που επηρεάζει όλες τις γειτονικές χώρες, "πυρηνικές" ή όχι.
Ολες οι παραπάνω περιπτώσεις εμπίπτουν στα θέματα εφαρμογής της Διεθνούς Συνθήκης του Espoo για τη Διασυνοριακή Ρύπανση (Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context - Espoo, Φιλανδία 02.1994) .
H Συνθήκη, την οποίαν έχουν προσυπογράψει Ελλάδα και Βουλγαρία, oρίζει ότι για ορισμένες κατηγορίες έργων και δραστηριοτήτων, τα οποία ενδέχεται να έχουν διασυνοριακές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού και επί ίσοις όροις με τις επηρρεαζόμενες χώρες.
Η χώρα όπου πρόκειται να γίνει το έργο οφείλει να παράσχει στο κοινό των περιοχών που πιθανόν να επηρρεαστούν πλήρη και έγκαιρη πληροφόρηση και να τους δώσει τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Περισσότερα για την Espoo Convention
Τα θέματα διασυνοριακής ρύπανσης έχουν μπει σε μια ορθολογική διαχειριστική βάση με τη συνθήκη αυτή. Οπως έχουμε τονίσει επανειλημμένα απο το βήμα αυτό, η μεταλλευτική δραστηριότητα δεν είναι a priori επικίνδυνη ούτε a priori περιβαλλοντικά ασύμφορη. Αρκεί στην ανάλυση «κόστους-ωφέλους» να μπουν όλα τα δεδομένα σε όλες τους τις διαστάσεις: τεχνικά, οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά.
Νομίζουμε οτι η Ελλάδα πέραν της εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας , οδηγία 2006/21/ΕΕ για τη διαχείριση εξορυκτικών αποβλήτων, την οποία έπρεπε να έχει ήδη ενσωματώσει και η Βουλγαρική πλευρά στο εθνικό της δίκαιο από το 2008 (Η Ελλάδα ήδη έχει ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία με την πρόσφατη ΚΥΑ 39624/2209/Ε103), θα πρέπει να ζητήσει την σχολαστική εφαρμογή της Διεθνούς Συνθήκης του Espoo για τη Διασυνοριακή Ρύπανση.
ΚΥΑ-ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΟΔΗΓΙΑΣ 2006-21-ΕΚ(ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ)
9 comments:
Κατ' αρχάς συγχαρητήρια για την δουλειά σας, μακάρι να την ανακαλύψουν και άλλοι πολίτες εκτός του χώρου της εξόρυξης.
Στο θέμα μας, εξ'όσων γνωρίζω, η εξουδετέρωση των τελμάτων του κυανίου είναι δυνατή, και σχετικά οικονομική και δεν αντιλαμβάνομαι τον λόγο αντίδρασης των τοπικών κοινοτήτων (όπως αν δεν απατώμαι έγινε και στην περίπτωση της Χαλκιδικής).
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της διαδικασίας αυτής. Απ'όσο ξέρω εσείς ο ίδιος έχετε εμπειρία του πόσο δύσκολοι είναι οι έλεγχοι. Τι μπορεί να μας εξασφαλίσει την ασφάλεια??
Ποιά είναι κατά την γνώμη σας η λύση??
Για την ακρίβεια δεν πρόκειται απλώς περί εξόρυξης χρυσού στο Κίρτζαλι - η εταιρεία “Gorubso Kardzhali” ανήκει στην Intertrust Holding BG, μια από τις μεγαλύτερες μεταλλευτικές και μεταλλουργικές επιχειρήσεις της Βουλγαρίας του συναδέλφου μας Βαλεντίν Ζαχάριεβ, που δραστηριοποιείται επίσης στη Σερβία και στο Κόσοβο - αλλά περί εκσυγχρονισμού του παλαιού συγκροτήματος μεταλλουργίας μολύβδου ψευδαργύρου (OTOTZK) που είναι από ετών εγκατεστημένο εκεί. Εκτός από τη νέα κάμινο Ausmelt και το νέο εργοστάσιο θειικού οξέος, υπάρχει προσθήκη τμήματος ανάκτησης χρυσού από το χρυσοφόρο συμπύκνωμα του μεταλλείου Chala.
Επίσης, η γειτονική προσπάθεια επένδυσης χρυσού στο Krumovgrad, στην ίδια περιφέρεια του Kardzhali, από την καναδική Dundee Precious Metals βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο και έχει κερδίσει από το 2007 τη δικαστική μάχη με το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Βουλγαρίας για τη σιωπηρή απόρριψη της ΜΠΕ, καθώς το έργο βρίσκεται εντός περιοχής του δικτύου Natura 2000. H τελική θετική¨"έκθεση συμβατότητας" του έργου με την προστατευόμενη περιοχή εκδόθηκε τον Ιούνιο 2009.
Όντως, και στις δύο ως άνω περιπτώσεις, η προτεινόμενη μέθοδος επεξεργασίας των χρυσοφόρων μεταλλευμάτων είναι η κυάνωση (εκχύλιση με κυανιούχο νάτριο σε αντιδραστήρες και ανάκτηση με ενεργό άνθρακα - cip ή cil). Η μέθοδος αυτή είναι, πλην ελάχιστων ειδικών περιπτώσεων, η μοναδική παγκοσμίως τεχνική βιομηχανικής κλίμακας. Είναι ανακριβές ότι η κυάνωση είναι απαγορευμένη στην Ευρώπη.
Το γνωστό ατύχημα στη Baia Mare της Ρουμανίας, τον Ιανουάριο 2000, διαρροής κυανιούχων στον Tisa, έχει μια πολύ βασική διαφορά σε σύγκριση με τα ανωτέρω βουλγαρικά αλλά και τα προτεινόμενα ελληνικά έργα χρυσού: Το επικίνδυνο όντως αντιδραστήριο χρησιμοποιήθηκε για λόγους οικονομίας σε κλειστό κύκλωμα, που επέβαλε τη διατήρηση υψηλών συγκεντρώσεων στη λίμνη αποβλήτων. Αυτή η χρήση είναι σήμερα απαγορευμένη στην ΕΕ. Η ίδια η οδηγία για τα εξορυκτικά απόβλητα που προέκυψε ως αντίδραση στα θλιβερά για τα οικοσυστήματα αυτά ατυχήματα επιβάλει την καταστροφή των κυανιόντων σε επίπεδα ppm.
Κατά τη γνώμη μου λοιπόν, η εκτίμηση πώς υπάρχει μεγάλος περιβαλλοντικός κίνδυνος και αυτό διότι τα λήμματα του εργοστασίου θα χύνονται σε έκταση πολύ κοντά στην όχθη του ποταμού Άρδα και οι φόβοι ότι ενδεχόμενο ατύχημα θα προκαλέσει μόλυνση των υδάτων των ποταμών Άρδα και Έβρου δεν βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, τόσο λόγω της μεγάλης απόστασης μεταφοράς των ενδεχόμενων ρύπων, όσο και λόγω της μικρής συγκέντρωσης που επιτρέπεται να απορριφθεί όσο και λόγω της φυσικής (βιολογικής και με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας) οξείδωσης του κυανίου. Τα υποτιθέμενα νέφη υδροκυανίου είναι χημικά απίθανο να σχηματιστούν.
Ας απαντήσουμε και στο Νίκο ότι εξασφάλιση για τη σωστή εφαρμογή της διαδικασίας προστασίας του περιβάλλοντος από τα κυανιόντα αποτελεί ο προληπτικός αυτοέλεγχος. Η ίδια η επιχείρηση οφείλει ενώπιον της τοπικής κοινωνίας που τη φιλοξενεί αλλά και ενώπιον των εργαζομένων της να παρακολουθεί και να ελέγχει αδιάλειπτα τις διεργασίες της και να ανακοινώνει τακτικά και με διαφάνεια στο κοινό τα αποτελέσματά της. Μηχανισμοί ελέγχου υπάρχουν, ας δημιουργηθούν και μηχανισμοί αυτοελέγχου και με την αλληλεπίδραση των δύο να προκύψει η αξιοπιστία και η ασφάλεια. Αμήν...
Εγω από τη μεριά μου θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εκλεκτούς σχολιαστές για την συνδρομή τους.
Ειδικότερα αυτά που αναφέρει ο igz a metallurgist θα πρέπει να τα μελετήσουν με ιδιαίτερη προσοχή όλοι οι διαφωνούντες του χώρου, οι οποίοι παρεπιπτόντως δεν δέχονται ότι με τα σημερινά δεδομένα είναι εφικτός ο προληπτικός έλεγχος στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Ομως αγαπητοί μου το ζήτημα δεν είναι τελικά ούτε τεχνικό ούτε επιστημονικό. Δεν χρήζει τέτοιων αναλύσεων όταν ουδείς σχεδόν είναι διατεθειμένος να τις ακούσει, σε μια κοινωνία που βρίθει συνθημάτων και επικοινωνιακών τρυκ που απλά πλασάρουν (με το αζημείωτο) ένα θετικό ή αρνητικό συμβολισμό.
Αλλωστε το γνωστό anti-ming rush προκύπτει από έναν συνδυασμό «αντι-δημοκρατίας» (και μάλιστα αρνητικής) και ενός συνόλου από παράγοντες που σχετίζονται με την εξορυκτική δραστηριότητα και στους οποίους έχουμε αναφερθεί και από άλλη θέση
Εξορυκτική δραστηριότητα: ναι, αλλά όχι στην αυλή μου (ΝΙMΒΥ)
Οι σύγχρονοι «διαφωνούντες» (παρατηρητήρια, επιτροπές επαγρύπνησης (watchdog committees) κλπ) δεν μοιάζουν με τους «αρνητές» του παρελθόντος. Αντίθετα με τα παλιά κινήματα, τα νέα δεν θέλουν να εκπροσωπήσουν στρώματα του πληθυσμού, αλλά να διαχειριστούν καταστάσεις. Βασικό τους όπλο είναι το διαδίκτυο και η «άμεση» δημοκρατία του. Δυστυχώς όμως κι εδώ (όπως και στην τηλεόραση), ο στόχος συχνά ξεφεύγει από την ουσία που είναι η αλήθεια (ή έστω η τεκμηριωμένη άποψη) και περνά σε ένα κενό περιεχομένου εντυπωσιασμό. Το διαδίκτυο χρησιμοποιείται σαν τεχνομαγική επίκληση που εγγυάται με την εκφορά της όχι φυσικά την αλήθεια, αλλά αυτό που για κάποιους μετράει περισσότερο και από την αλήθεια: την επικοινωνία, την εντύπωση, τον (αρνητικό) συμβoλισμό, the medium (which) is the (real) message! Και αυτή η διαπίστωση είναι κάπως τρομακτική για την δημοκρατία μας.. Το τεκμηριωμένο μήνυμα που εκφράζεται με δεδομένα χάνεται μέσα στα καλώδια και μένει ο θόρυβος των συνθημάτων γκαιμπελικού τύπου: αν πεις 100 φορές «Να κλείσουν όλα τα μεταλλεία παντού» σίγουρα ένα μεγάλο ποσοστό εκείνων που θα δεχθούν το μήνυμα, θα σκεφτεί «σίγουρα πρόκειται για κακό πράγμα» και ένα πολύ μικρό ποσοστό θα αναρωτηθεί «τι κακό έκαναν για να κλείσουν;»
Όπως έχει τονίσει ο Νίκος κι αλλού, ένθερμοι στυλοβάτες της θλιβερής αυτής πραγματικότητας τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, αλλά και επιμέρους συντεχνιακές και επαγγελματικές ομάδες. Επιφανειακές ή καθαρά υποθετικές ερμηνείες, κατασκευασμένες «αναλύσεις», κινδυνολογικά σενάρια κλπ βρίσκονται στο επίκεντρο. Την ίδια στιγμή οτιδήποτε έχει σχέση με την ορθολογιστική προσέγγιση, τον ρεαλισμό, την επιστημονική τεκμηρίωση, θεωρείται αδιάφορο και μάλλον ανεπιθύμητο. Ο πολίτης, εγκλωβισμένος από τα προβλήματά του ανήμπορος και χωρίς διάθεση να αντιδράσει. Κι η ακαδημαϊκή κοινότητα επίσης πίσω από την «κουρτίνα», μετέωρη ανάμεσα στην εσωστρέφεια του ερευνητή και την επιρροή της πολιτικής σκοπιμότητας…
Πέτρο δεν συμφωνώ.
Το ζήτημα είναι και τεχνικό και επιστημονικό. Δες πχ εδώ: http://www.zabetakis.net/?p=1858
μπορείς να το αφήσεις χωρίς comment? σου το επιτρέπει η τεχνική και επιστημονική σου παιδεία? Αστο, σε πρόλαβα!
Δυστυχώς φίλε igz το ζήτημα μόνο τεχνικό δεν είναι. Διάβασε την δημοσίευση της εφημερίδας "Ακρίτας" σχετικά με την κυάνωση στην Βουλγαρία. Θα διαπιστώσεις ότι όπως λέει και ο Έκο, "σημασία δεν έχει η πραγματικότητα, αλλά αυτό που νομίζουμε για πραγματικότητα". Είναι καθαρά κοινωνικό το θέμα. Αν στην Έυβοια πιστεύουν ότι φταίει η ΛΑΡΚΟ για το χρώμιο, τότε λίγα πράγματα μπορείς πραγματικά να κάνεις, ανεξαρτήτως επιστημονικής κατάρτισης.
Το ενδιαφέρον ερώτημα που θα έπρεπε να τίθεται κατά την γνώμη μου βέβαια, είναι που στο καλό θα εξορυχθούν όλα αυτά που χρειαζόμαστε για να υποστηρίζουμε τον τρόπο ζωής μας, όταν όλοι (μα όλοι) απαιτούν, ήπια αγροτουριστική ανάπτυξη. Επιπλέον η μεταλλευτική βιομηχανία, είναι σε θέση να περιφρουρήσει την φήμη της μόνη της, ώστε να αντεπεξέλθει σε αυτό τον άνισο πόλεμο??
Το οτι κάποιοι έγιναν καθηγητές δεν σημαίνει οτι υπηρετούν την επιστήμη και την αλήθεια όπως το ίδιο συμβαίνει και με ορισμενους δημόσιους λειτουργούς. Η επιστήμη πρέπει να βρίσκεται μακρυά από την πολιτική και το όποιο συμφέρον διαφορετικά καθίσταται εξαιρετικά επικίνδυνη.
Σας θυμιζω ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα έργα του Michael Crichton, το STATE OF FEAR «Το κράτος του φόβου», όπου ο αείμνηστος εξαίρετος συγγραφέας ασχολείται με τα sceince politics..
Αλλωστε, στον τόπο μας μόνο ο τίτλος του φίλου μας metallurgist without metallurgy τα λέει ολα...
Συζητάμε για την δυνητική ρύπανση που ενδεχομένως θα προκαλέσει, μια ενδεχόμενη μεταλλουργική επένδυση, αν την αφήσουν να αδειοδοτηθει και αν καταφέρει ποτέ να λειτουργήσει...
Το προηγούμενο ποστ για την ματαιωθείσα επίσης επένδυση του ..ανοξείδωτου χάλυβα..δεν λέει κατι διαφορετικό..
Δημοσίευση σχολίου
Προσβλέπω σε έναν ευπρεπή διάλογο χωρίς κακόβουλα και υβριστικά σχόλια που προσβάλλουν την αισθητική μας αλλά κι εκείνη της ελληνικής γλώσσας. Εντούτοις, όλα τα σχόλια δημοσιεύονται!